Sovjet-Unie had vierde spion in Amerikaans atoomprogramma
De Sovjet-Unie blijkt een vierde spion te hebben gehad bij het kernlaboratorium van Los Alamos, waar de eerste atoombom werd ontwikkeld. Tot nu toe was slechts bekend dat drie personen nucleaire geheimen van het Manhattanproject doorspeelden aan Moskou.
Twee historici onthulden het bestaan van de vierde spion in het vakblad van de CIA, meldt The New York Times dit weekend. Ze baseren zich op Russische en Amerikaanse archieven uit de Koude Oorlog die openbaar zijn gemaakt.
"De enkele pagina's over de atoomspionage van Oscar Seborer zijn makkelijk over het hoofd te zien tussen de tienduizenden documenten die de FBI in 2011 openbaar maakte", aldus de onderzoekers. "Het was leuk om uit te zoeken."
Godsend
Oscar Seborer werkte tussen 1944 en 1946 als militair aan het Amerikaanse atoomprogramma, eerst op een afdeling in Oak Ridge, later in Los Alamos. Daar voerde hij seismische metingen uit voor de eerste atoomtest op 16 juli 1945. Stiekem sluisde hij daarbij onder de codenaam Godsend informatie over door.
Seborer, in 1921 geboren in New York, kwam uit een communistisch nest. Zijn ouders waren rond de Eerste Wereldoorlog uit Polen naar de VS geëmigreerd. Meerdere familieleden hadden banden met de Amerikaanse Communistische Partij.
Toen de communistische Julius en Ethel Rosenberg in 1950 werden opgepakt wegens atoomspionage, werd de grond te heet onder Seborers voeten. Samen met zijn broer, diens vrouw en haar moeder vertrok hij naar de Sovjet-Unie.
De Rosenbergs hebben minder geluk. Het Amerikaanse echtpaar krijgt de doodstraf. 19 Juni 1953 worden de atoomspionnen ter dood gebracht in VS.
Bekijk hier een terugblik.
Uit de vrijgegeven documenten bleek dat de FBI op dat moment al wist dat Seborer gespioneerd had voor de Sovjets. Omdat die informatie echter afkomstig was van een informant, werd besloten er niks mee te doen; bij ingrijpen zou de informant worden ontmaskerd.
Omdat nog niet alle dossiers over Seborer zijn vrijgegeven, slaagden de onderzoekers er niet in te ontdekken wat voor informatie hij precies doorspeelde. Volgens een contact van de informant "overhandigde hij de formule van de a-bom" aan de Sovjet-Unie. Dat lijkt overdreven, omdat Seborer slechts zijdelings betrokken was bij het wetenschappelijke onderzoek.
Wel had Seborer ooit zelf gezegd dat hem in de VS de doodstraf wachtte. Ook onderscheidde de Sovjet-Unie hem in 1964 met de Orde van de Rode Ster.
Seborer overleed in 2015 in Moskou. Zijn broer, inmiddels de 100 gepasseerd, lijkt nog altijd onder een alias in de stad te wonen, maar pogingen van de onderzoekers om met hem in contact te komen liepen op niks uit.