Protesten in Iran: 'Niet weten hoe het met je familie gaat, is angstaanjagend'

• Margot Oosterwechel en Lennard Swolfs

  redacteuren Buitenland

Vrijwel direct na het uitbreken van de protesten in Iran, afgelopen vrijdag, zette de overheid een plan in werking: de bevolking afsluiten van het internet. Met succes, want binnen 24 uur was vrijwel het hele land offline.

Het leidde tot schrik en verbazing bij Iraniërs in Nederland, die plotseling hun familieleden in Iran niet meer konden bereiken. "Ik voel me machteloos", vertelt Eline Derakhshan. "Het idee dat je niet weet hoe het met je familie gaat, is angstaanjagend."

Waarom protesteren burgers in Iran?

De protesten begonnen tegen het besluit van de overheid om de brandstofprijzen te verhogen. Maar inmiddels is het een breder protest geworden tegen de politieke leiding van het land. Zo gaan er op sociale media video's rond waarop demonstranten roepen "Dood aan Rohani", gericht tegen de president van het land.

Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty zijn er de afgelopen dagen meer dan honderd doden gevallen. De autoriteiten in het landen houden het op twaalf doden, onder wie leden van de ordepolitie.

Na dagen zonder contact, is het Derakhshan vandaag toch gelukt om met haar neef die in de hoofdstad Teheran woont te spreken. "Via de vaste lijn is het me gelukt om mijn neef te bellen, ook al was de verbinding niet heel goed. Het gaat goed met hem en de rest van de familie. Hij vertelde me dat ze nog steeds binnen blijven vanwege de onvoorspelbare situatie in de stad."

Benieuwd naar het hele verhaal van Eline Derakhshan? Bekijk dan onze video:

De tip om via een vaste telefoonverbinding haar neef te bellen, kreeg ze van haar aangetrouwde tante Leyla. Uit angst voor de Iraanse autoriteiten wil Leyla niet met haar volledige naam in dit artikel verschijnen. "Het Islamitische regime van Iran heeft overal spionnen zitten", zegt ze. "Ze houden alles in de gaten."

Zelf heeft Leyla geen contact gehad met familieleden in Iran, maar wel lukte het haar vader om mensen daar te spreken. "Mijn vader heeft familieleden gesproken die hem vertelden dat er vlakbij Teheran veel mensen doodgeschoten zijn. Ze vertelden hem dat het een oorlogsgebied lijkt."

De Iraanse Nederlander Shahin, die om dezelfde reden als Leyla alleen met voornaam genoemd wil worden, spreekt zijn neven in Iran normaal regelmatig via Instagram. Maar ook dat gaat nu niet. "Ik heb ze nog berichten gestuurd, maar hoor al sinds zondag niets meer."

Zijn buurman, die uit angst voor de Iraanse autoriteiten volledig anoniem wil blijven, is het wel gelukt om contact te leggen met familieleden in Iran. Hij heeft via een vaste telefoonverbinding met zijn moeder gesproken, die in Shahriar woont, een stad ten westen van Teheran. "Ze vertelde dat de demonstraties daar erg heftig waren. Ze heeft met eigen ogen gezien dat er twee mensen werden doodgeschoten en een derde gewond raakte."

Bekijk hier de netwerk-connectiviteit in Iran van de afgelopen dagen:

"Het is niet de eerste keer dat de autoriteiten het internet in Iran afsluiten als gevolg van onrust", vertelt Iran-deskundige Sanam Vakil van de Engelse denktank Chatham House. "Ook tijdens de protesten in 2017 en 2018 werd deze strategie ingezet." Wel benadrukt ze dat het de eerste keer is dat Iran vier dagen op rij afgesloten is van het internet.

"De Iraanse autoriteiten hebben de protesten van de afgelopen tien jaar geëvalueerd en daar lessen uitgetrokken. Wat we nu zien is dat Iran voorbereid was op deze protesten. Het lukte de autoriteiten vrij snel om het land af te sluiten van het internet."

Volgens Vakil probeert het regime op deze manier te voorkomen dat demonstranten met elkaar communiceren en zo de protesten te verspreiden. "Ook kunnen de autoriteiten op deze manier bepalen welk verhaal er over de protesten naar buiten wordt gebracht", voegt ze daaraan toe.

Zo beweren de autoriteiten dat het momenteel rustig is in Iran en de protesten bijna neergeslagen zijn. "Het feit dat het internet nog steeds is uitgeschakeld, suggereert dat de protesten nog steeds niet zijn ingeperkt."