Ziekenhuizen staken: wie draait op voor meer salaris en minder werkdruk?

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

De gewone ziekenhuizen gaan morgen dicht. Alleen de meest noodzakelijke zorg werkt nog, op z'n zondags. Volgens de vakbonden gaat driekwart van alle werknemers in de algemene ziekenhuizen op 119 locaties in staking. De NVZ, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, houdt het op 41 locaties en enkele tienduizenden stakers.

"150.000 stakers is een beetje over de top, dan zou echt alles stil liggen, dus ook de spoed en de noodzakelijke zorg zoals oncologie", zegt een woordvoerder. Maar de 'witte woede' is hoe dan ook groot.

Het cao-conflict sleept al maanden en de afgelopen tijd zijn plaatselijk en regionaal estafetteacties gehouden. Tot nu toe zonder resultaat zeggen de vakbonden, dus nu gaat landelijk de hele boel plat. Het draait allemaal om meer loon en minder werkdruk.

De vakbonden vinden dat de mensen in de zorg meer moeten verdienen. Het werk is zwaar, de werkdruk hoog, en er zijn te weinig mensen. De vraag naar zorg blijft groeien door vergrijzing, meer chronische aandoeningen en complexere zorg. Ziekenhuizen moeten na jaren van veel geld de zorgkosten beter in de hand houden en tegelijkertijd de kwaliteit op peil houden.

In een hoofdlijnenakkoord is in 2018 met ziekenhuizen, patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars, specialisten, verpleegkundigen en verzorgenden en minister een strak financieel kader afgesproken voor medische-specialistische zorg.

Tekort van zeker 100.000 mensen

De druk en de beloning leiden ertoe dat minder mensen voor een zorgbaan kiezen of uit de zorg stappen. Sommigen gaan verder als zzp'er en laten zich via uitzendbureaus weer inhuren, tegen een aanmerkelijk hoger tarief dan vroeger. Vaak gaan de zorg-zzp'ers aan de slag op de dagen en uren die ze zelf het prettigst vinden waardoor het zittend personeel vaker onregelmatig en op lastige uren en dagen moet werken.

Het personeelstekort neemt daardoor toe, net als de loonkosten en dus de werkdruk en zo is de cirkel rond. Met de groeiende zorg in de toekomst denken de ziekenhuizen dat er in 2022 een tekort is van 100.000 tot 125.000 zorgprofessionals.

Het begint allemaal met hoger loon, net als in andere sectoren. De vakbonden zetten aanvankelijk in op een eis van 5 procent loonsverhoging, wat neerkomt op gemiddeld 150 euro bruto per maand. Onhaalbaar en onbetaalbaar, vonden de ziekenhuiswerkgevers. De afgelopen maanden zijn partijen elkaar wat genaderd. Volgens FNV Zorg is er een begin van overeenstemming voor een driejarige cao met een loonsverhoging van 4 procent in 2020 en 2021.

De werkgevers wilden voor 2019 een eenmalige bonus uitkeren van 1000 euro bruto, maar dat vinden de bonden maar niks. "Een verdamppremie" sneert FNV-onderhandelaar Elise Merlijn. In plaats van een bonus willen de bonden een structurele loonsverhoging van omgerekend 2,75 procent. Samen zou dat dus een salarisverhoging geven in drie jaar van zo'n 10 procent, grofweg na drie jaar 300 euro bruto per maand.

Een redelijke looneis vindt Merlijn. "We trekken het lid niet over de neus van de ziekenhuizen. Ze kunnen het betalen, ze hebben genoeg ruimte."

Daar valt wat op af te dingen zeggen de ziekenhuizen. De looneis van de bonden kost bij elkaar 950 miljoen euro, de ziekenhuizen hebben 650 miljoen euro beschikbaar. Volgens NVZ-voorzitter Ad Melkert zou er hoogstens 100 miljoen bijgepast kunnen worden, maar dan blijft er ene gat van 200 miljoen euro. dat geld zou je elders weg kunnen halen, bij ict of minder mensen, maar dan komen ziekenhuizen in problemen en de zorg in gedrang.

Een woordvoerder van NVZ wijst er ook op dat er naast meer loon ook geld is voor verhoging van de onregelmatigheidstoeslag om de werkdruk te verlichten en de wegloop van zzp'ers af te remmen. In de praktijk zou dat 2,5 procent extra loonsverhoging opleveren.

De NVZ kijkt ook nadrukkelijk naar het kabinet. Overal is extra geld voor, behalve voor de zorg. De uitgaven in de zorg mogen de komende jaren maar 1,7 procent per jaar oplopen, terwijl het beroep op ziekenhuiszorg gemiddeld bijna 3 procent groeit.

Econoom en zorgadviseur Michiel Verkoulen is benieuwd wat de uitkomst zal zijn. "De onderhandelingen zijn begrijpelijk stevig maar er kan bij de ziekenhuizen ook efficiënter gewerkt worden. Er kan geld bespaard worden door overbodige behandelingen te schrappen en meer doelmatige behandelingen in te zetten, net als door beter in te kopen of betere inzet van technologie."

De bonden hebben dinsdag een gesprek gehad met minister Bruins van Medische Zorg, de ziekenhuizen hebben het woensdagmorgen. Niet duidelijk is of de minister iets in het vat heeft om een cao af te sluiten en daarmee rust af te kopen in zorgland.