Gaat de Amerikaanse overheid op slot?
Door redacteur Jacqueline Eckmann in Washington
Hoe kunnen we voorkomen dat de Amerikaanse overheid tijdelijk op slot gaat? Dat is op dit moment de vraag waar de meeste Amerikaanse politici op Capitol Hill mee bezig zijn. En ze hebben nog maar een paar dagen. Na 8 april loopt de deadline af van een tijdelijke begroting waarmee de Amerikaanse overheid de rekeningen heeft betaald. Als er voor die tijd geen definitieve begroting voor 2011 op tafel ligt, mogen vanaf zaterdag duizenden ambtenaren thuis blijven en gaan honderden nationale parken en overheidsgebouwen op slot.
De begroting van 2011
De Democraten en Republikeinen kunnen het er maar niet over eens worden. Er moet worden bezuinigd, dat staat vast. (Het begrotingstekort is op dit moment opgelopen tot zo'n 1,5 biljoen dollar). Maar hoeveel moet er worden bespaard?
De Republikeinen willen veel meer bezuinigen dan de Democraten. Vooral de Republikeinen, gesteund door de Tea-Party, eisen forse bezuiningen: zo'n 61 miljard dollar. Democraten vinden dat veel te ver gaan en voelen meer voor de helft: 33 miljard dollar.
Tijdelijke begrotingen
De regering functioneert feitelijk al maanden zonder officieel budget. Om toch alle ambtenaren te kunnen betalen en het overheidsapparaat te laten functioneren is er steeds een tijdelijke begroting van een paar weken goedgekeurd. Een soort cheque, waar alles tijdelijk van betaald kon worden. Ook werd hiermee tijd gekocht in de hoop het in die periode eens te worden over de jaarbegroting.
Dit is al zes keer gebeurd. Zes keer is de hete aardappel doorgeschoven. Vrijdag 8 april loopt de deadline af van de meest recente tijdelijke begroting. Als deze afloopt zonder dat de partijen een begroting op tafel hebben liggen, ook geen tijdelijke, gaan de lichten uit. Overheidsinstanties worden dan gesloten.
Politiek standpunt
De Republikeinen willen dat de regering van president Obama ophoudt met geld over de balk smijten. De stimuleringsprogramma's om de Amerikaanse economie weer uit het slop te halen kosten het land volgens de Republikeinen alleen maar geld. Het begrotingstekort kost het land bovendien vreselijk veel rente en zo krijgen de Verenigde Staten de almaar groeiende staatsschuld nooit onder controle. Hogere belastingen jagen de bedrijven naar lagelonenlanden en dit is allemaal slecht voor de economie, vinden de Republikeinen. Dat is het Republikeinse argument om zoveel mogelijk te bezuinigen.
Maar de Democraten zijn bang dat te grote bezuinigingen een nog grotere werkloosheid zullen veroorzaken en dan zal de economie, die nu juist weer een beetje aantrekt, weer compleet inzakken.
Politieke impasse
De partijen lijken er niet uit te komen. Er is de afgelopen dagen op Capitol Hill koortsachtig vergaderd over een mogelijk bezuinigingscompromis van zo'n 33 miljard dollar. Maar dat vonden met name de meest rechtse Republikeinen, gesteund door de Tea Party beweging, niet genoeg. En die hebben sinds de afgelopen Congresverkiezingen een grote invloed binnen de Republikeinse partij.
De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Republikein John Boehner, en de leider van de democratische meerderheid in de Senaat, Harry Reid, hebben met vicepresident Biden de afgelopen dagen intensief overleg gevoerd. Tot nu toe allemaal tevergeefs. Ook president Obama bemoeit zich er nu mee.
Dinsdag ontving hij beide partijen in het Witte Huis. Ze kwamen er weer niet uit. Na afloop gaf een gepikeerde Obama een korte verklaring. Hij vroeg de politici zich te gedragen als volwassenen. Al eerder gaf Obama aan geen trek te hebben in weer een tijdelijke oplossing van drie weken.
Tussen de partijen is het zwartepieten inmiddels begonnen. De laatste 'shutdown' was ook meteen de langste en liep van half december 1995 tot begin januari 1996. 21 dagen ging de Amerikaanse overheid op slot. Clinton was toen president en de Republikeinen hadden een meerderheid in het Congres. Zij kregen uiteindelijk de schuld van de sluiting en dit kostte de partij veel stemmen tijdens de daaropvolgende verkiezingen. Dit is waar beide partijen bang voor zijn. Niemand wil de schuld krijgen van de sluiting.
Sluiting
Het is nog niet helemaal duidelijk wat er precies op slot gaat en wat de effecten daarvan zijn. Volgens ambtenaren van het Witte Huis zullen zo'n 800.000 ambtenaren worden geraakt door de sluiting. Ook de belastingteruggaven worden uitgesteld. Verschillende overheidsinstanties zeggen al voorzorgsmaatregelen te hebben getroffen.
De afgelopen keer, in 1995/96, werden er zo'n miljoen ambtenaren naar huis gestuurd, werden 368 nationale parken gesloten en gingen alle monumenten, nationale musea en dierentuinen dicht. Ook de kantoren waar paspoorten of visa worden uitgegeven, werden gesloten. Faillissementsafhandelingen werden uitgesteld.
Ambtenaren die te maken hebben met het bewaken van de veiligheid, zoals luchtverkeersleiders, agenten, brandweerlieden, grenswachters en gevangenisbewaarders blijven in het geval van een 'shutdown' wel gewoon werken.
De dreigende sluiting veroorzaakt in ieder geval een hoop onzekerheid onder de ambtenaren. Verschillende vakbonden zijn van plan naar de rechter te stappen omdat ze de regering-Obama deze onduidelijkheid zeer kwalijk nemen.
Nog meer financiele problemen
De onenigheid over de begroting van 2011 belooft nog wat want er staan nog veel meer belangrijke financiele beslissingen voor de deur. Binnenkort moet de begroting van 2012 besproken worden. En dan is er nog de enorme staatsschuld. Over zes weken bereiken de Verenigde Staten hun staatsschuldplafond. De overheid heeft heel veel geld moeten lenen. Wettelijk is het bedrag dat er geleend mag worden vastgelegd op 14.294 miljard dollar.
Deze grens is nu bijna bereikt. Volgens minister van Financiën Geithner moet het plafond snel worden verhoogd, anders kan de VS niet meer aan zijn verplichtingen voldoen. Ook hierover is weer onenigheid tussen de Democraten en Republikeinen. De Republikeinen, vooral de meest rechtse, gaan alleen akkoord met een verhoging als die echt de allerlaatste is en als hij gepaard gaat met flinke bezuinigingsplannen en hervormingen van onder andere de sociale zekerheid en de gezondheidszorg, medicare en medicaid. Democraten vinden dat veel te ver gaan.
Maar dat er bijgeleend moet worden is wel duidelijk. Anders kan de VS simpelweg zijn rekeningen niet meer betalen.