Een jaar lang het oorlogsnieuws van 75 jaar geleden, met de techniek van nu

Market Garden en de verbeten strijd om Zeeland, de hongerwinter en de atoombom op Japan. Maar ook het afgekapte voetbalseizoen, de eerste joodse feestdag in vrijheid en de ontluikende wederopbouw. De NOS volgt online een jaar lang het nieuws van 75 jaar geleden alsof het nu gebeurt, met de moderne technieken.

De speciale website opent vandaag met het bericht dat de geallieerden al de grens met Nederland zijn overgestoken en NSB'ers bijltjesdag vrezen. Pas morgen volgt de deceptie dat deze Dolle Dinsdag op een misverstand gebaseerd was: de geallieerden waren wel in de buurt, maar de strijd zou nog maanden duren.

Bij de verhalen staan ook historische beelden zoals deze, van vluchtende Duitsers en NSB'ers:

"Het is het meest ambitieuze project dat de NOS ooit online heeft gedaan rondom de bevrijding", zegt eindredacteur Lambert Teuwissen. "We zullen elke dag zeker een nieuw bericht hebben, in periodes als rond de enorme luchtlandingsoperatie Market Garden zijn het er al snel meer. We volgen bovendien niet alleen de grote militaire campagnes, maar ook het dagelijks leven, in bezet en bevrijd gebied, in Nederland, het huidige Indonesië en de West."

De speciale website is een aanvulling op de Bevrijdingsjournaals die de NOS rond 75 jaar bevrijding maakt. Daarvan staan rond Market Garden (17-27 september) weer nieuwe afleveringen op stapel. Het NOS Jeugdjournaal blikt online ook terug met een site voor kinderen.

'Dieper dan de grote lijnen'

Nu de meeste ooggetuigen zijn overleden, moet de website een frisse blik op de bevrijding bieden, met verhalen die dieper gaan dan de grote lijnen. Neem bijvoorbeeld de hervatting van het schooljaar in bevrijd Maastricht, waar eerst nazi-schoolboeken werden verbrand. Of de grotendeels vergeten hongersnood in bevrijd gebied, waar voedsel ook nog schaars bleef. En de moeizame strijd om het eiland Morotai in de Molukken, waar modder de grootste vijand was.

Aandacht voor de mensen die het meemaakten staat daarbij centraal: niet alleen de politici en generaals, maar vooral ook de burgers die de bevrijding vierden of de Duitse represailles doorstonden, verzetsstrijders, geallieerde militairen die hier vochten en Joden die terugkeren uit de kampen.

"Je staat er nooit zo bij stil dat de bevrijding meer was dan alleen die datum, 5 mei 1945", zegt Teuwissen. "Het was een slepend proces met maanden vol hoop en vrees."

Een jaar lang

Door deze chronologische vorm is het makkelijker patronen te ontdekken. "Je ziet bijvoorbeeld dat als de geallieerde druk oploopt, de Duitsers harder optreden. In één maand zie je eerst nazi-chef Seyss-Inquart de noodtoestand uitroepen, dan dreigt SS-leider Rauter met willekeurig geweld in de Zaanstreek en ten slotte worden geëxecuteerde verzetsstrijders in Apeldoorn op straat gelegd."

Het online-project eindigt volgend jaar augustus, 75 jaar na de Japanse capitulatie. "Het zal wel moeilijk worden er dan een streep onder te zetten. Meteen na de capitulatie begon de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd; ik zie nu al verhalen die hernieuwde aandacht verdienen."