Duizenden winkeliers delen foto's van winkeldieven via WhatsApp

• David van Hulzen

  redacteur Binnenland

Duizenden winkeliers delen in grote WhatsApp-groepen foto's, camerabeelden en soms zelfs identiteitsbewijzen van vermeende winkeldieven. Ondernemers proberen zo winkeldiefstal en betalingen met vals geld tegen te gaan, blijkt uit een rondgang van de NOS onder winkeliersverenigingen.

"Het gebeurt overal in Nederland, maar mag niet," zegt het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), dat ondernemers adviseert. Ook de Autoriteit Persoonsgegevens is kritisch en zegt dat opsporing een taak voor de politie is. Mogelijk wordt met deze appgroepen de privacywetgeving overtreden.

"Juridisch gezien snap ik de kritiek, maar voor ons is het essentieel," zegt binnenstadmanager Hayo Galema van Leeuwarden. Hij heeft samen met 160 winkeliers in Leeuwarden een appgroep opgestart om criminaliteit tegen te gaan. En het heeft effect: "Overlastgevers blijven weg en winkeldiefstal neemt af," vertelt Galema.

Dit blijkt ook uit reacties van ondernemers met wie de NOS sprak naar aanleiding van een artikel uit de Leeuwarder Courant. De appgroepen, waar soms wel 250 winkeliers in zitten, bieden snelle communicatie bij winkelcriminaliteit. "Binnen tien seconden weet iedereen het," vertelt een ondernemer uit Doetinchem.

Verschillende winkeliers melden dat het aangifteproces via de politie vaak lang duurt en weinig resultaat heeft. Via WhatsApp kan er acuut worden opgetreden.

Online aan de schandpaal

De relatief nieuwe privacywetgeving leidt vaker tot discussies. Zo duikt regelmatig de vraag op of winkeldieven herkenbaar op Facebook geplaatst mogen worden. Volgens het Openbaar Ministerie is het online plaatsen van zulke camerabeelden in principe niet strafbaar, maar kan het wel strafbare feiten opleveren zoals smaad of belediging.

Dit geldt ook voor beelden die gedeeld worden in WhatsApp. "De Autoriteit Persoonsgegevens kan een boete opleggen wanneer onrechtmatig de privacy wordt geschonden", aldus het OM.

Hoewel deze appgroepen van winkeliers niet openbaar zijn, brengt het delen van foto's wel risico's met zich mee. De Autoriteit Persoonsgegevens benadrukt dat opsporing een taak van de politie is.

"Het gevaar bestaat dat mensen voor eigen rechter gaan spelen", stelt de Autoriteit Persoonsgegevens, die nog niet met zekerheid kan zeggen of de privacywet daadwerkelijk wordt overtreden.

Problemen

Martijn Wildeboer, adviseur veilig ondernemen van het CCV, ziet de voordelen van deze appgroepen maar benadrukt ook dat er heel concrete afspraken en regels moeten zijn. "Zodra je beeldmateriaal deelt, loop je het risico dat dit in de buitenwereld terechtkomt", zegt Wildeboer. "Als dat gebeurt, kom je in de problemen."

Verder kan het leiden tot vervelende persoonsverwisselingen. Zo kent Wildeboer een voorbeeld waarin camerabeeld van een diefstal gedeeld werd, maar al snel bleek dat het de verkeerde persoon was. "Dat zijn hele vervelende situaties."

Toch willen veel ondernemers de WhatsApp-groepen blijven gebruiken. "Het heeft geleid tot een goede samenwerking tussen winkeliers en politie, die al tot verschillende aanhoudingen heeft geleid", concludeert Galema.