Hooggerechtshof VS perkt 'kiesdistrictmanipulatie' niet in
Het Amerikaanse Hooggerechtshof gaat niet mee in de wens van de regering-Trump om bij de tienjaarlijkse volkstelling ook te vragen naar het staatsburgerschap. Tegelijk heeft het hof een slag toegebracht aan het streven van de Democraten om het indelen van kiesdistricten voor partijpolitieke doeleinden ('gerrymandering') in te perken.
De regering-Trump wil volgend jaar bij de volkstelling alle inwoners van de VS de vraag stellen of ze Amerikaans staatsburger zijn. In een reactie op de uitspraak van het hof twitterde Trump dat hij de volkstelling wil uitstellen, maar het is de vraag of dat grondwettelijk is.
Het vragen naar nationaliteit zal er volgens organisaties van immigranten en Democratische bestuurders toe leiden dat miljoenen mensen, vooral Spaanstaligen, uit de statistieken verdwijnen.
Volgens de uitleg van opperrechter John Roberts jr. heeft de regering onvoldoende beargumenteerd waarom de vraag noodzakelijk is. De grondwet bepaalt dat er elke tien jaar een volkstelling moet worden gehouden; de volgende is in 2020.
De volkstelling wordt gebruikt om de zetels in het Huis van Afgevaardigden te verdelen over de staten, net als honderden miljarden dollars per jaar aan federale gelden. Als er miljoenen immigranten uit de statistieken verdwijnen, zal dat ten nadele zijn van de staten waar de Democraten in de meerderheid zijn. Spaanstaligen zijn over het algemeen meer geneigd om op de Democraten te stemmen.
Niet bevoegd
De uitspraak van het Hooggerechtshof is een tegenvaller voor de Republikeinen, maar de uitspraak over de kiesdistricten zal door hen worden gezien als een eclatante overwinning.
Met een meerderheid van vijf tegen vier stemmen - geheel langs partijlijnen - bepaalde het hof zich niet bevoegd om te oordelen over het indelen van kiesdistricten om partijbelangen te bevorderen. Roberts verklaarde dat het niet aan de rechters, maar aan de kiezers en de politici is om te beslissen over deze 'gerrymandering'.
Hij erkende dat de kiesdistricten om puur partijpolitieke redenen worden heringedeeld door lokale machthebbers, maar schreef ook dat de rechtbank niet de plaats is om dit soort conflicten te beslechten. De opstellers van de grondwet begrepen volgens hem dat de politiek een rol zou spelen bij het opdelen van de kiesdistricten, toen ze die taak gaven aan de parlementen van de staten. Rechters mogen daar niet aan morrelen. "De politieke vragen over 'gerrymandering' stijgen boven onze rechterlijke macht uit", schrijft hij.
Namens de progressieve rechters in het hof schrijft Elena Kagan bitter dat voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis het Hooggerechtshof weigert een overtreding van de grondwet te corrigeren omdat het denkt dat het daartoe niet bevoegd is.
De beslissing van het Hooggerechtshof draait rechterlijke uitspraken in Maryland, Michigan, Noord-Carolina en Ohio terug, waar de rechters juist opdracht hadden gegeven de kiesdistricten opnieuw in te stellen.
'Gerrymandering' is vooral van belang in staten waar Democraten en Republikeinen ongeveer even sterk zijn. De partij die er aan de macht is, kan de kaart met kiesdistricten zo tekenen dat het in zijn eigen voordeel is.
