Urgenda: tientallen maatregelen om uitstoot te beperken
Klimaatorganisatie Urgenda presenteert een lijst met veertig maatregelen waarmee de overheid de uitstoot van broeikasgassen snel kan terugdringen. Vandaag is het precies vier jaar geleden dat Urgenda een spraakmakende rechtszaak won, waarin de Staat werd opgedragen om de uitstoot met een kwart terug te dringen ten opzichte van 1990.
"Er wordt de hele tijd een sfeer gecreëerd alsof dat doel heel moeilijk te halen is, maar onze lijst laat zien dat het helemaal niet zo ingewikkeld is", zegt Marjan Minnesma van Urgenda. Sommige maatregelen kosten zelfs niks, zegt ze, omdat het daarbij gaat om al eerder afgesproken beleid dat tot nu toe niet daadwerkelijk wordt uitgevoerd.
Urgenda heeft de maatregelen bedacht samen met 700 organisaties en bedrijven, die zeggen de stappen ook daadwerkelijk te willen uitvoeren. Op een bijeenkomst in Den Haag wordt het 40-puntenplan gepresenteerd.
Klimaatakkoord
Het kabinet heeft bij herhaling laten weten de uitspraak van de rechter te willen naleven, ook al is er wel cassatie ingesteld bij de Hoge Raad. Het gaat de regering daarbij om het principiële punt dat de rechter niet de op de stoel van de politiek mag gaan zitten. De uitspraak van het gerechtshof beperkt de vrijheid van het kabinet om beleid te maken, en "dat kan grote gevolgen hebben voor de vrijheid van kabinetten bij het maken van klimaatbeleid en op andere beleidsterreinen", zo stelde de regering eerder.
Naar verwacht presenteert het kabinet in de komende weken een pakket maatregelen om te kunnen voldoen aan het Urgenda-vonnis. Dit gebeurt waarschijnlijk op dezelfde dag als de officiële presentatie van het Nationaal Klimaatakkoord. Maar waar met het Klimaatakkoord een doelstelling moet worden bereikt in 2030 (49 procent reductie), zullen de maatregelen voor het Urgenda-vonnis (25 procent) veel sneller tot resultaat moeten leiden, namelijk volgend jaar.
Als de Staat de uitspraak van de rechter wil naleven, zijn er verschillende opties. Het kabinet kan ertoe besluiten om alle kolencentrales te sluiten, maar het kan ook de kaasschaafmethode toepassen: veel maatregelen nemen die allemaal kleine beetjes helpen. Een combinatie van beide is ook mogelijk.
Elektromotoren
Zo stelt Urgenda dat 70 procent van het elektriciteitsverbruik in de industrie wordt gebruikt door elektromotoren. Als die worden vervangen door zuiniger modellen die al op de markt zijn, kan er veel stroom bespaard worden. Bedrijven kunnen daar subsidie voor krijgen.
"Je kunt dit vergelijken met de aanschaf van een nieuwe koelkast, op een moment dat je oude nog niet kapot is. Dit leidt vrijwel altijd tot besparingen, omdat nieuwe modellen veel zuiniger zijn geworden. Zo zijn bedrijven eigenlijk verplicht om alle maatregelen te nemen, die zichzelf binnen vijf jaar terugverdienen. Alleen wordt dit beleid niet gehandhaafd, daarom houden veel bedrijven zich er niet aan", aldus Minnesma. Als bedrijven wel zuiniger motoren aanschaffen, valt daar 2 megaton aan CO2 mee te besparen.
Een andere maatregel voorziet in een nieuwe bandenpomp, die werkt op zonnepanelen. Met het apparaat kunnen burgers de banden van hun auto op spanning brengen. Als je dit vier keer per jaar doet, bespaar je volgens Urgenda honderd euro en 0,2 megaton aan uitstoot. De apparaten worden onder meer bij supermarkten geplaatst.
Een andere categorie maatregelen gaat over het eten van vlees. Tot 2030 wordt verwacht dat ruim zestig procent van alle varkenshouders gaan stoppen met hun bedrijf. "De overheid kan deze sanering versnellen, door de varkensrechten op te kopen en uit de markt te halen. Want anders worden ze verkocht aan steeds groter wordende varkensbedrijven", zegt Minnesma. Het minder eten van vlees is een belangrijke manier om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan.
24 megaton
Het is een kleine greep uit de veertig maatregelen, die vanmiddag worden gepresenteerd. "Wat wij ermee willen bereiken, is laten zien dat het kan, en dat het kabinet snelheid gaat maken." Eerder dit jaar kwam het Planbureau voor de Leefomgeving tot de conclusie dat het doel uit de Urgenda-rechtszaak met het huidige beleid niet gehaald wordt.
Het gat is volgens het Planbureau gemiddeld 9 megaton. Maar volgens Urgenda is de opgave eigenlijk nog veel groter. "Ja, want volgens de laatste cijfers van het CBS zitten we nu op ruim 14 procent minder broeikasgassen dan in 1990, terwijl we over een jaar op 25 procent moeten zitten. Omgerekend gaat dat om 24 megaton, die nog bespaard moet worden."
Daarom vreest Urgenda dat alleen het sluiten van de kolencentrales niet voldoende is, en het kabinet sowieso op zoek moet naar andere aanvullende maatregelen.
Unieke zaak
Onder juristen heeft de Urgenda-rechtszaak tot veel discussie geleid. De uitspraak was dan ook uniek, want niet eerder stelde een rechter dat een regering meer moet doen tegen klimaatverandering. De Hoge Raad heeft laten weten de zaak nog voor het eind van dit jaar te willen afhandelen.