Suriname gebruikt mangrove als wapen tegen zeespiegelstijging

• Harmen Boerboom

  correspondent Suriname

"Ziet u die boom?", Soerinder Ganpat wijst op het silhouet van een stam met dode takken dat tientallen meters verderop uit de bruine golven omhoog steekt. "Die stond op mijn perceel." Ganpat is een boer die 26 jaar geleden een stukje land kocht bij het buurtschap 'Weg naar Zee', een paar kilometer vanaf de rand van de Surinaamse hoofdstad Paramaribo. "Ik plantte hier groente en fruit en verkocht dat in de stad. De akker was 600 meter diep. Nu is het minder dan de helft, de rest ligt in zee."

Keer op keer werden er door de buurtbewoners dammen opgeworpen om het water van de Atlantische Oceaan tegen te houden. Soms hielp de overheid een handje mee. Maar het water bleek telkens sterker. De dammen sloegen weg en de grond verziltte. De roep klonk om een sterke zeedijk. Maar voor dat soort dure kustwerken is veel geld nodig. Én politieke wil en planning. Dat ontbreekt allemaal.

Weg van hier

Intussen is de oceaan de woningen van de bewoners op tientallen meters genaderd. Een eenvoudige kleidam van nauwelijks een meter hoog moet het water deze keer tegenhouden. "Dit is een kwestie van tijd", zegt Ganpat. Hij weet dat bij een springvloed in combinatie met een flinke storm ook deze dam door het water verzwolgen wordt. "Deze keer gaat het erg worden. We zullen dan weg moeten van hier."

Niet iedereen wacht op een zeedijk van de overheid. In 2015 is professor Sieuw Naipal begonnen met het aanplanten van jonge mangroveboompjes:

Naipal is hydroloog aan de Anton de Kom Universiteit van Paramaribo en wil de oorspronkelijke natuurlijke kustbescherming herstellen die in de afgelopen decennia door menselijk handelen is verdwenen. Duizenden boompjes zette hij al, samen met zijn studenten en vrijwilligers, in de zware grijze klei. Tot nu toe gaat het om een strook van enkele honderden meters. Maar als het aan Naipal ligt wordt er een kuststrook beplant van 8 kilometer lang, waar de zee dagelijks een stukje van afknabbelt.

"Mangrove is een betere optie dan een dure zeedijk", vertelt de gedreven wetenschapper aan de studenten die hem vandaag helpen met planten. "De mangroveboom groeit in zout water. De wortels groeien omhoog en steken als kleine paaltjes uit de grond. Daardoor bezinkt de klei en krijg je landaanwinst in plaats van erosie."

Hoe werkt dat precies? Dat zie je hieronder:

Professor Naipal brengt ons naar een van de eerste aanplanten. "Deze bomen zijn neergezet in 2016. Nu zijn ze metershoog. De grond waarop we hier staan is in drie jaar tijd bijna 1,5 meter hoger geworden." De wortels hebben het sediment uit de zee opgevangen. "Het mooie van dit systeem is dat het meegroeit met de zeespiegelstijging. De wortels groeien harder dan de stijging van het water, dus zodra het water hoger wordt komt er een nieuwe laag klei bij", zegt de hydroloog triomfantelijk.

"Dit systeem verdient zichzelf snel terug. Het aanplanten kost menskracht, maar daarna heb je geen onderhoud meer nodig. Een dijk moet je wel onderhouden. En bij een zeespiegelstijging moet een dijk uiteindelijk opgehoogd worden, terwijl de mangrove meegroeit."

Naipals project bij 'Weg naar Zee' geniet veel interesse, met name van omliggende landen met een vergelijkbare problematiek. Het wordt intussen financieel ondersteund door de Nederlandse Ambassade in Paramaribo.

De buurtbewoners zijn niet allemaal overtuigd. Ook Soerinder Ganpat had weinig verwachtingen toen de professor uit Paramaribo met zijn kaplaarzen en een spade de aanplant begon. "De oceaan is zo machtig. Enorme bomen worden door het water meegenomen. Wat komt deze man dan doen met die kleine plantjes?", zei Ganpat.

Maar ondertussen is hij overtuigd van deze methode van kustbescherming en plant hij zelf mee: in de modder van wat ooit zijn eigen landbouwgrond was. "Op deze manier krijg ik beetje bij beetje mijn weggespoelde land weer terug."