Talenten: zorgenkindjes of avonturisten?
door Vlado Veljanoski
Minderjarige voetbaltalenten worden steeds vaker door rijke Engelse topploegen weggehaald bij de Nederlandse jeugdopleidingen.
Critici noemen het kinderhandel, de gedupeerde clubs zijn machteloos, zaakwaarnemers worden bekritiseerd, ouders worstelen met morele dillema's en de jonge spelers beginnen aan een onzeker buitenlands avontuur.
De voetbalwereld (FIFA, UEFA, KNVB) en de politiek maken zich ernstige zorgen en willen dit probleem aanpakken, maar is er juridisch en wettelijk wel iets tegen doen? De definitie van het begrip talent luidt: iemand die een natuurlijke begaafdheid heeft tot enige kunst of werkzaamheid. Maar wanneer is iemand een groot, een veelbelovend, een absoluut wonderbaarlijk of wellicht een uniek talent? Steeds vaker zijn er berichten over 15-, 16-, 17- en 18-jarige Nederlandse spelers die naar Engeland vertrekken. Voor een hoopvolle voetbalcarrière én voor financieel gewin.
Liverpool, Chelsea, Arsenal
Stel: je bent jong, je kunt uitstekend voetballen, je speelt bij een Nederlandse club en plotseling staat Liverpool, Chelsea, Arsenal of Manchester United op de stoep. Wat doe je als vader en moeder van zo'n kind? Er ontstaat terechte twijfel. Enerzijds wil de Nederlandse club de speler behouden en anderzijds is het buitenlandse avontuur aanlokkelijk, ook voor de ouders, die vaak een andere baan krijgen aangeboden van de buitenlandse club.
Er worden voor het gezin allerlei creatieve manieren bedacht om de maatschappelijke spelregels subtiel te omzeilen. Allemaal om die ene ultieme jongensdroom van de minderjarige zoon te laten slagen. De bekende constructie is dat een vader in het buitenland ineens tien tot vijftien keer meer kan verdienen.
En de clubs? Zij ontvangen volgens de reglementen alleen de gemaakte opleidingskosten. Nederlandse BVO's scouten overigens ook jonge buitenlandse spelers en zijn niet roomser dan de paus, maar de rijke Engelse clubs gaan een paar flinke stappen verder.
Eigen opleiding
Waarom liggen de Engelse profclubs onder een vergrootglas? Sinds de zomer van 2008 moet elke Europese club in zowel de Champions League als Europa League minimaal vier spelers uit de eigen opleiding in de selectie hebben. Daarnaast moeten ook vier spelers die in hetzelfde land zijn opgeleid, deel uitmaken van de A-selectie. In 2010 heeft de Premier League deze regel overgenomen.
En dus willen de Engelse clubs talentvolle buitenlandse spelers al op jonge leeftijd aan zich binden. Een speler moet namelijk drie jaar in de jeugdopleiding hebben gespeeld om als eigen jeugdspeler aangemerkt te mogen worden. Zo bestaat Jong Arsenal voor meer dan de helft uit buitenlandse spelers.
Engelse clubs scouten sinds enkele jaren massaal in ons land. Zomaar een paar voorbeelden. Oguzhan Özyakup en Kyle Ebicilio spelen in de jeugd van Arsenal. Nathan Aké heeft net een contract bij Chelsea getekend. Gyliano van Velzen voetbalt in de jeugd van Manchester United. En Limburger Danny Hoesen speelt bij de reserves van Fulham.
Doorbreken
Niet elk buitenlands avontuur voor een Nederlands jeugdspeler wordt een succes. Sterker nog, slechts vier spelers die op jonge leeftijd Nederland hebben verlaten, zijn min of meer doorgebroken op het hoogste niveau. Tim Krul verdedigt het doel van Newcastle United en aanvaller Nadir Ciftci speelt bij Portsmouth. Jeffrey Bruma en Patrick van Aanholt zijn door Chelsea uitgeleend aan Leicester City.
Veel vaker loopt het avontuur slecht af. Vincent van den Berg verhuisde op zeventienjarige leeftijd van Heerenveen naar Arsenal. Maar hij wist het er niet maken. Inmiddels speelt hij bij de amateurs van Excelsior Maassluis. Jordy Brouwer ging op zijn achttiende van Ajax naar Liverpool. Ook hij haalde nooit het eerste elftal en voetbalt sinds kort voor ADO Den Haag.
Sluwe zaakwaarnemers
En dan is er nog het verschil - een belangrijke nuance om te benadrukken - tussen goedwillende en sluwe zaakwaarnemers. Er zijn makelaars die sportieve- en stappenplannen proberen te maken tussen de club, de ouders en de speler. Hoe een jong talent zich bijvoorbeeld het beste kan ontwikkelen binnen een grote buitenlandse club. De zogeheten 'rotte appels' daarentegen willen koste wat het kost zo snel mogelijk cashen.
Bijna niemand werkt mee aan reportages over dit ingewikkelde en gevoelige thema, durven het aan vrijuit te spreken over de voor- en nadelen, de valkuilen, de onderhandelingen, hoe, op wat voor manier, waar, wanneer, door wie een jonge speler wordt benaderd. Welke beloftes er worden gedaan, welke afspraken wel en niet worden vastgelegd of hoeveel geld er mee is gemoeid. Voor die ene handtekening.
Europese regelgeving
Door de Europese regelgeving - van vrijheid van verkeer, personen en goederen - hebben ouders van een minderjarig voetbaltalent alle recht te doen wat ze zelf willen. De voetbalregels zeggen: een speler mag vanaf zijn zestiende een contract tekenen en pas op zijn achttiende een buitenlandse transfer maken.
Tussen de regels van de voetbalwereld en de wet, tussen politieke en publiek verontwaardiging, tussen morele, sportieve en zakelijke afwegingen ligt echter een groot schimmig gebied. En dat gebied probeert de voetbalwereld anders in te richten. De vraag is of dat ooit zal lukken.