Hoe Orbán stemmen van Hongaarse minderheid in Servië voor zich wint

Wie dacht dat alleen inwoners van EU-landen kunnen stemmen voor de Europese Parlementsverkiezingen, heeft het mis. In Servië, geen EU-lidstaat, mogen ruim 200.000 mensen hun stem uitbrengen op Hongaarse kandidaten. Het zijn Serviërs met Hongaarse roots én een Hongaars paspoort. Premier Orbán van Hongarije is er alles aan gelegen zijn landgenoten buiten de landsgrenzen voor zich te winnen.

In maart viel bij 200.000 Servische Hongaren een brief op de mat, met prioriteit verstuurd vanuit Boedapest. Op de envelop staat de naam Viktor Orbán. In de brief een oproep om te gaan stemmen op 26 mei (in Nederland is 23 mei de verkiezingsdag).

Norbert Sinkovics, een journalist uit de regio Vojvodina in Noord-Servië, kreeg de brief ook. Hij leest eruit voor. "Wij Hongaren, ongeacht waar we wonen, behoren tot dezelfde gemeenschap", zo staat er. Orbán roept de Hongaren op hun stemrecht te gebruiken, want "het gaat meer dan ooit om de toekomst van Europa, de veiligheid van Hongarije en het beschermen van onze christelijke cultuur. Dit is onze kans om Europa te verdedigen."

De brief geeft geen stemadvies, maar voor Sinkovics is de boodschap duidelijk. "Het is een brief van de premier, van de leider van de partij Fidesz. Iedereen weet dat het niet de bedoeling is op andere partij te stemmen."

En Orbán hoeft zich weinig zorgen te maken. Hongaren in Servië stemmen volgens Sinkovics traditiegetrouw op de grootste Hongaarse partij, Fidesz. "Ze zijn goed vertegenwoordigd door een regionale zusterpartij. Die voert hier campagne voor Orbán, is goed georganiseerd en spreekt mensen op een lokaal niveau aan. Partijleden leggen uit hoe ze het stembiljet moeten versturen."

Pijnpunt

Deze Hongaren wonen al eeuwen in dit gebied. Maar het was niet altijd onderdeel van Servië. Vojvodina was tot aan het eind van de Eerste Wereldoorlog onderdeel van Oostenrijk-Hongarije. In 1920 werd het Verdrag van Trianon gesloten, waarmee Hongarije twee derde van het grondgebied verloor. Zoals Vojvodina. Trianon is voor veel Hongaren nog altijd een pijnpunt in de geschiedenis.

De Hongaarse minderheden buiten de landgrenzen zijn belangrijk voor Orbán. Het zijn in totaal naar schatting 2,5 miljoen Hongaren, waarvan de meesten een dubbele nationaliteit hebben. Ze mogen dus ook naar de stembus voor de Hongaarse verkiezingen - en vanaf dit jaar ook voor Europese verkiezingen.

In 2010 gaf Orbán deze buitenlandse Hongaren het recht op een Hongaars paspoort. Vooral in Vojvodina werd daar gretig gebruik van gemaakt. Want: een Hongaars paspoort is een EU-paspoort.

"Natuurlijk, alle stemmen tellen. Daarom voeren we hier campagne," zegt Andor Deli, een Servische Hongaar uit Vojvodina en Europarlementariër voor Fidesz in Brussel. Deli is een van de weinige Europarlementariërs uit de Hongaarse buitengebieden. Hij hoopt herkozen te worden met behulp van de stemmen uit Vojvodina.

'Identiteit levend houden'

Deli is bij een campagnebijeenkomst in Ostojicevo, een piepklein dorp in het westen van de regio. In een zaaltje van de katholieke kerk zijn zo'n vijftig dorpsbewoners bijeen voor een rondetafeldebat. "We leggen uit waarom het belangrijk is te gaan stemmen," zegt Deli. "Dat het belangrijk is dat we samen sterker staan, als één volk. Zo houden we onze Hongaarse identiteit levend."

Bij gebrek aan oppositiepartijen komt het niet tot een debat. Maar daar kwamen de inwoners van Ostojicevo ook niet voor. "Orbán is voor ons de leider van alle Hongaren", zegt de gepensioneerde Ferenc Szabo. Hij bewondert Orbán. "Hij doet veel voor de gemeenschap, met financiële hulp en investeringen. Zonder hem zouden we hier veel slechter af zijn."

Ook buiten campagnetijd laat Orbán zien dat hij de Hongaren in Vojvodina niet vergeet. Vorig jaar opende hij een gloednieuwe voetbalacademie in Backa Topola. Het sportcomplex, inclusief een nieuw voetbalstadion dat nog in aanbouw is, kost de Hongaarse belastingbetaler zo'n 25 miljoen euro.

Daarmee kwam het hem op kritiek te staan van de oppositie in Boedapest. Orbáns persoonlijke liefde voor voetbal uitte zich ook in Hongarije al in de controversieel bouw van voetbalstadions op plekken waar het geld beter besteed kan worden.

De staat geeft ook goedkope leningen aan Hongaarse boeren in Vojvodina. Dat gebeurt via de stichting Prosperitati, die wordt deels gerund door Fidesz' zusterpartij SVM (Alliantie voor Vojvodina Hongaren). De stichting investeert ook in het ontwikkelen van toerisme.

Toch trok de voetbalacademie de meeste aandacht, zegt journalist Sinkovics. "De opening was een enorme happening, iedereen wilde een glimp van Orban opvangen." Er was weinig kritiek in Vojvodina. "Ze hadden ook de wegen en de huizen kunnen opknappen, maar dat springt toch minder in het oog," zegt Sinkovics, terwijl hij uitkijkt op het ommuurde complex met gloednieuwe kunstgrasvelden, een tennisbaan en luxe accommodatie.

'Enorme braindrain'

Hij vraagt zich hardop af wie gebruik gaat maken van de academie. "Ze willen talenten uit de regio opleiden, maar ik zou niet weten waar ze die willen vinden. Vojvodina kampt met een enorme braindrain. Jongeren verlaten het land, want met hun EU-paspoort kunnen ze meer bereiken in andere Europese landen." Overigens zijn volgens lokale media inmiddels 23 jonge voetbaltalenten begonnen met hun opleiding.

Er wordt weinig geklaagd in Vojvodina. En op de stem van de 200.000 Hongaren die nog niet zijn vertrokken, kan Orbán waarschijnlijk wel rekenen. Ook de Servische regering klaagt niet. Premier Ana Brnabic moedigde Hongaren in Vojvodina juist aan te gaan stemmen voor Hongarije. Servië hoopt over een paar jaar ook lid te worden van de EU.

En via een Europarlementariër als Andor Deli, die zowel de Servische als de Hongaarse nationaliteit heeft, ziet Servië ook de eigen belangen behartigd worden in Brussel.