De volkstuin als groen wijkcentrum: 'Kom je nog eens uit je bubbel'

• Levi van Eck

  redacteur Online

De volkstuin als het groene middelpunt van de wijk. Het is de voorstelling van de landelijke organisatie van hobbytuinders AVVN, nu de populariteit van volkstuinen een nieuw hoogtepunt bereikt. Wachttijden voor een stuk grond lopen in extreme gevallen op tot twintig jaar. De tuinen moeten daarom een andere rol krijgen, vindt AVVN-voorzitter Ruud Grondel. "Er is steeds meer belangstelling voor groen, natuur en gezond voedsel. En je ziet ook dat stedelingen die in een appartementje wonen op zoek zijn naar een stukje groen."

Om toch zoveel mogelijk mensen van de volkstuin te kunnen laten genieten, krijgt de tuin steeds vaker de rol van een gemeenschappelijk park waar iedereen uit de buurt welkom is. Ook als je zelf op dat park geen tuin hebt. "Je kan er een broodje eten, er even doorheen wandelen of van het lekkere weer genieten. Die kant willen we steeds meer op. Wat ons betreft komt er in iedere woonwijk een volkstuin."

'Groene longen'

Tuinenpark Ons Buiten in Utrecht is zo'n tuin waar de hele wijk bij wordt betrokken. De groene longen in de wijk, zoals ze zelf zeggen. Er is onder meer een dierenweide en er worden regelmatig activiteiten voor kinderen georganiseerd. "We nodigen buurtbewoners uit om mee te genieten en mee te doen. Dat is heel prettig, want op die manier wordt de volkstuin een onmisbaar geheel en is het er bijna altijd levendig", zegt Ans Hobbelink van Ons Buiten.

Hobbelink merkt dat er de laatste tijd meer interesse is voor natuur en gezond voedsel. "En daar zijn onze tuinen ook op ingericht. Als mensen groenten willen kweken, is dat mogelijk, maar we hebben hier ook heel veel siertuinen. We doen zoveel mogelijk aan natuurlijk tuinieren, waarbij we de planten- en dierenwereld met elkaar in harmonie brengen, uiteraard zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen."

Hoewel de hele buurt dus mee kan genieten, blijft de vraag naar een eigen tuin op het complex groot. Daarom is er inmiddels een aanmeldstop tot januari 2020.

Dat er alleen maar gepensioneerden op een volkstuin rondlopen die een invulling voor hun vrije tijd zoeken, is al lang niet meer het geval. Juist steeds meer jonge gezinnen en ook mensen met een migratieachtergrond vinden hun plek in de volkstuin. Een goed voorbeeld van zo'n diverse tuin is VTV De Doordouwers in Utrecht. De wachttijd voor een tuin is daar zo'n drie jaar.

Niet-westerse tuinders

"We zitten aan de rand van de wijk Overvecht", zegt secretaris Annelies van Roosmalen. "Het leuke is dat onze volkstuin een afspiegeling van de wijk is. Zo heeft 45 procent van onze leden een niet-westerse achtergrond. En ook de opbouw is divers, je hebt hier jonge gezinnen met kinderen tot een man die ver in de 80 is."

Ook hier worden regelmatig activiteiten georganiseerd voor leden, waar ook niet-leden welkom zijn. "Ons complex is altijd voor iedereen open. Wie dat wil kan hier komen om te wandelen en te genieten van de natuur. Als we een activiteit hebben neemt iedereen wat hapjes en drankjes mee", zegt Van Roosmalen.

Volgens Ruud Grondel is dat juist de kracht van een volkstuin, waar vaak een groot gemeenschapsgevoel heerst. "Volkstuinen zijn de laatste plekken waar mensen met verschillende achtergronden moeten samenwerken en besluiten moeten nemen. Dat is heel bijzonder, want tegenwoordig zit iedereen in zijn eigen bubbel", zegt de voorzitter van AVVN.

Toch lukt het niet overal om de buurt bij de volkstuin te betrekken, zoals bij VTV Groenakker in Gouda. Dat heeft daar vooral een praktische reden. "We hebben niet echt een buurt, ons complex zit midden in de weilanden. Daarnaast hebben we ook niet genoeg vrijwilligers om regelmatig activiteiten te organiseren", zegt voorzitter Marian Baars.

Net als de meeste volkstuinen heeft ook de Groenakker een wachtlijst, van enkele jaren. Volgens Baars is de vraag naar een volkstuin zo groot, omdat steeds meer mensen eigen groenten willen verbouwen. "Dat komt door het duurzame karakter, je weet zelf wat je doet met je gewassen. Ze zijn onbespoten en ze komen vers uit eigen tuin. Daarnaast geeft het ook een gevoel van rijkdom: gisteren kwam ik van de tuin met mijn eigen krop sla en mijn eigen kruiden."

'Rustig? Hard werken!'

Hoewel het bij de Groenakker lastig is om de buurt bij de volkstuin te betrekken, betekent het niet dat het een gesloten complex is. "Iedereen is hier altijd welkom voor een kop koffie of een wandeling door de tuinen", zegt Baars. Dat zijn dan vooral mensen die tijdens een fietstocht of een wandeling een tussenstop maken. "Dan zeggen ze: 'wat zit je hier lekker rustig'. Wij moeten dan vaak lachen, want een eigen volkstuin is vooral heel hard werken."