Misbruikschandaal bij Haags 'Huis voor de democratie' ProDemos
ProDemos, het Haagse instituut dat achter de Stemwijzer zit en rondleidingen over het Binnenhof geeft voor scholieren en toeristen, kampt met een misbruikaffaire. Een leidinggevende heeft misbruik gemaakt van zijn positie om seks af te dwingen bij begeleiders en rondleiders, zo blijkt uit gesprekken van de NOS met acht medewerkers en oud-medewerkers.
Zijn slachtoffers zijn allemaal mannen. Enkelen zochten contact met de NOS uit onvrede over de afwikkeling van de affaire door de ProDemos-directie. Zij willen uit angst voor represailles anoniem blijven. Er zou geen sprake zijn van misbruik van scholieren.
Het misbruik gebeurde de afgelopen jaren veelal na werktijd op kantoor, in zijn werkkamer, op de zolder van het ProDemos-gebouw tegenover de Tweede Kamer of in cafés rondom het Binnenhof, zo blijkt uit de gesprekken. Ook heeft hij zijn ondergeschikten, voornamelijk jonge studenten of net afgestudeerden, met enige regelmaat cocaïne aangeboden. De jongsten waren rond de 20 jaar oud.
De NOS heeft de 37-jarige leidinggevende in kwestie telefonisch gesproken. "Ik wil er niets over zeggen", was zijn enige commentaar.
Ontslagen
ProDemos zegt in een reactie "geschokt kennis te hebben genomen" van de meldingen over de "grensoverschrijdende gedragingen". Maar de directie meent wel degelijk "voortvarend" te hebben gehandeld door na ontdekking de man onmiddellijk te schorsen en onderzoek te doen naar zijn gedrag. Inmiddels is hij ontslagen. De raad van toezicht onder leiding van VVD'er Ed Nijpels is op de hoogte gesteld. Nijpels verwijst voor verder commentaar naar de directie. (Een uitgebreide reactie van ProDemos staat onderaan dit artikel)
Een groep van ten minste zes medewerkers legde medio februari belastende verklaringen af over seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik van de leidinggevende. Hij was eindverantwoordelijk voor een groep van zo'n zestig begeleiders van scholieren, maar ook voor rondleiders van toeristen die een parlementsgebouw willen bezoeken. Twee getuigen van misstanden hebben in deze '#MeToo-zaak' eveneens verklaringen afgelegd.
In de verklaringen staat nauwkeurig beschreven hoe het diensthoofd omging met een aantal van de begeleiders, jonge mensen voor wie ProDemos vaak hun eerste werkgever was. Zij werkten vaak met een nulurenarbeidscontract of een andere tijdelijke aanstelling.
Miljoenen subsidie
Het afgelopen jaar maakten 99.000 leerlingen via ProDemos voor het eerst kennis met de Haagse politiek. Daarnaast brachten vorig jaar 44.000 scholieren een bezoek aan een gemeentehuis, provinciehuis of een rechtbank via ProDemos. 45.000 toeristen en dagjesmensen kregen een Binnenhof-toer.
De organisatie krijgt onder meer 4,4 miljoen subsidie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en bijna 2 miljoen van de Tweede Kamer. ProDemos verwacht de komende jaren fors door te groeien, omdat het kabinet Rutte-III in zijn regeerakkoord heeft staan dat iedere Nederlandse scholier het Rijksmuseum én het parlement zou moeten bezoeken.
Het diensthoofd was betrokken bij het aannemen van begeleiders en rondleiders, het opstellen en verlengen van contracten en het toekennen van extra werk of een vervolgbaan. De begeleiders voelden zich niet vrij om de seksuele toenaderingspogingen van de man te weigeren, zeggen betrokkenen. Wie de seks toestond, hoefde niet of minder te vrezen voor zijn contract of kon hopen op extra werk bij ProDemos.
Bij de betrokkenen bestaat onvrede en zorgen over de manier waarop ProDemos, dat zichzelf het 'Huis van democratie en rechtstaat' noemt, met het misbruikschandaal omgaat. Er is geen extern onderzoek ingesteld. Uit notulen, in handen van de NOS, blijkt dat de ondernemingsraad (OR) daar eind februari naar vroeg. Maar tot nu toe heeft directeur Habben Jansen daar niet toe besloten. Naar zijn mening handelt hij "in lijn met de interne regelingen en de wetgeving op dit punt".
De vrees bij deze personeelsleden is dat de man elders aan de slag kan, in de buurt van kwetsbare jongeren.
Arbodienst
De NOS-bronnen spreken van een "doofpot" en zeggen dat de kwestie "onder het tapijt wordt geveegd". "Als je echt het Huis van de Democratie wilt zijn, moet je transparant zijn." Er zijn verschillende informatiebijeenkomsten voor het personeel geweest, maar veel duidelijkheid leverde dit niet op.
De betrokkenen vinden de aangeboden hulp ook te summier. Er is hun geadviseerd voor hulp contact op te nemen met de arbodienst en er is doorverwezen naar Slachtofferhulp. Directeur Habben Jansen drong er in een mail aan het personeel op aan de kwestie niet in de openbaarheid te brengen: "Dit is iets tussen X en ProDemos." Een betrokkene reageert: "Er wordt gedaan alsof de zaak is afgedaan en alsof er niets is gebeurd, maar dat is niet zo."
Kijk hier het complete interview waarin de directeur zijn reactie geeft.
De directie ondernam tot zover bekend ook geen actie toen een reeks medewerkers in een werkbelevingsonderzoek in 2015 klaagde over de manier waarop het diensthoofd omging met zijn ondergeschikten. Dat ging toen overigens over het voortrekken van favorieten onder het personeel en (ernstig) pestgedrag en nog niet over seksuele intimidatie: "Mijn leidinggevende zorgt voor een cultuur op de afdeling waar het normaal is dat iedereen elkaar belachelijk mag maken wat betreft seksuele voorkeur, politieke gezindheid en geloof."
Sommige betrokkenen hebben oriënterend al contact gehad met de politie, maar tot zover bekend is er nog door niemand aangifte gedaan bij de politie. Angst voor de consequenties voor de loopbaan bij ProDemos en gevoelens van schaamte en schuld spelen hierbij een grote rol, vertellen de NOS-bronnen. Het gaat om jonge werknemers die bang zijn dat het hun toekomst en verdere werkende leven negatief zal beïnvloeden als hun namen naar buiten komen.
Heeft u meer informatie over dit onderwerp of over seksuele intimidatie op het werk in het algemeen? Stuurt u dan een e-mail naar Bas.de.Vries@NOS.nl of Bernice.Willemsen@NOS.nl.