Na de oorlog krabbelde Sri Lanka op, maar echt rustig werd het nooit

• Sid van der Linden

  redacteur Online

"De hoop dat Sri Lanka vrij kan zijn van moordlustig terrorisme, is gerealiseerd." Zo sprak oud-president Mahina Rajapaksa van Sri Lanka het parlement toe op 16 mei 2009. Na een strijd van tientallen jaren waren de militante Tamiltijgers verslagen. Vandaag werd het land opgeschrikt door een serie aanslagen, waarbij zeker 207 doden en honderden gewonden vielen.

Sinds de onafhankelijkheid van Sri Lanka in 1948 bestaat er in het land een conflict tussen Tamils en Singalezen. Tamils zijn grotendeels hindoeïstisch en voor een klein deel christelijk, en maken zo'n 18 procent van de bevolking van Sri Lanka uit. Ongeveer 75 procent van de bevolking is Singalees, daarmee is het de grootste etnische groep van het land. Singalezen zijn voornamelijk boeddhistisch.

De Tamilcultuur werd onderdrukt en toen Tamils in de jaren tachtig willekeurig werden vermoord, riep dat verzet op. De Tamiltijgers vochten in de periode die daarop volgde voor een onafhankelijk deel van Sri Lanka.

Steeds meer geweld

Onderzoeker Therese Onderdenwijngaard is verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en komt al sinds de jaren zeventig in Sri Lanka. Zij zag het land veranderen door de jaren heen. "In de loop van de jaren werd het geweld meer en werd de oorspronkelijke reden van de strijd uit het oog verloren", vertelt ze. Aan de strijd van de Tamiltijgers kwam een einde toen in 2009 de leider werd doodgeschoten.

Het einde van de burgeroorlog betekende een opleving van de economie maar andere problemen bleven bestaan of keerden terug in een andere vorm. De vrede heeft Sri Lanka alles behalve rust gebracht.

"Rustig? Nee, het is alleen geen oorlog meer", zegt Onderdenwijngaard. "Het toerisme bloeit op. Maar de politieke verdeeldheid is heel groot. En daar gingen drie decennia van geweld aan vooraf."

Wat gebeurde er vandaag in Sri Lanka? Een overzicht:

"Na het verslaan van de Tamiltijgers werd president Rajapaksa als oorlogsheld gezien door de Singalese meerderheid. Maar de Tamilcultuur werd nog steeds onderdrukt", vertelt Onderdenwijngaard. "Tamilkinderen moesten op school in het Singalees zingen bijvoorbeeld. Er heerste een triomfantelijke sfeer en Rajapaksa duldde geen tegenspraak. Journalisten werden onderdrukt en ook vermoord."

Aan deze praktijken kwam een einde in 2015, toen huidige president Maithripala Sirisena aantrad. "Hij beloofde meer democratische vrijheden, maar dat betekende ook dat meer radicale elementen zich konden uiten." Onderdenwijngaard noemt de boeddhisten, die volgens haar nationalistische trekjes vertonen. En de militante Tamils die weer in het publieke debat verschenen.

"Dat was de keerzijde van de medaille", legt ze uit. "Sri Lankanen zijn over het algemeen politiek bewust en maken zich zorgen over de politieke verdeeldheid. Ze weten heel goed dat het land nog kwetsbaar is."

Waar het sinds het einde van de oorlog wel goed mee gaat, is het toerisme. Dat ziet de reisbranche ook terug, vertelt Evelien Collier van Talisman Travel Design. Ze is net een dag terug uit Sri Lanka en heeft gesproken met lokale organisaties en gidsen in het land. "Sinds een aantal jaren is Sri Lanka een erg populaire bestemming geworden. Ze noemen het ook wel het nieuwe Bali, maar vergeleken met Bali is Sri Lanka nog puur en authentiek."

De culturele driehoek is populair, volgens Collier. Dat is grofweg het gebied tussen Polonnaruwa, Anuradhapura en Dambulla. "Daar zijn veel tempels en andere monumenten. Ook de stad Kandy in het binnenland trekt veel bezoekers."

Op die culturele schatten is Sri Lanka zuinig. De regering doet er veel aan om deze inkomstenbron te stimuleren. "Veel oude monumenten werden gerestaureerd en er is geïnvesteerd in hotels", vertelt correspondent Alette André. "Er is veel moeite in gestoken en met resultaat: elk jaar komen er meer toeristen."

Meer toeristen zorgen voor meer werk. "In het luxesegment en daaronder werken erg veel mensen", ziet Collier. "Ik sprak een gids die vroeger op een theeplantage werkte. Dat vond hij stressvol en toen heeft hij zich laten omscholen tot gids."

Nu vijfsterrenhotels vandaag het doelwit waren, lijkt het of de aanslagplegers het hebben gemunt op rijken en toeristen. Maar van grote weerstand tegen toerisme is in Sri Lanka geen sprake, zegt Aletta André. "Het is een hele belangrijke inkomstenbron dus die eventuele weerstand komt niet vanuit een belangrijk deel van de bevolking."

Collier voegt daaraan toe: "Als gevolg van de aanslagen zullen veel Sri Lankanen inkomsten mis gaan lopen, dat is extra wrang."

Uit welke hoek de aanslagplegers komen, is voor Onderdenwijngaard een raadsel. "Er is een soort zenuwachtigheid om het machtsspel en die is veel ingewikkelder dan in de jaren zeventig en tachtig. De oppositie is erg versplinterd en de corruptie is toegenomen. Welke groep zou in staat zijn om deze aanslagen te plegen? Ik weet het niet."