Michelle Obama in Ziggo Dome: 'Ik ben eigenlijk best wel badass'

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

"Deze avond draait niet om Michelle Obama", zegt de voormalige first lady tegen haar publiek in Amsterdam. "Dit gaat over ons allemaal."

De toon wordt aan het begin van de avond al gezet. Independent Women van Destiny's Child schalt door de zaal, gevolgd door Beyoncé's Diva, Roar van Katy Perry en de Diana Ross-klassieker I'm Coming Out.

Obama zelf komt het podium op met Girl on Fire:

Michelle Obama sloot in Amsterdam het Europese deel van haar boektournee af, na optredens in Londen, Parijs en Scandinavische steden. Overal wordt ze als een rockster ontvangen. Ook de Ziggo Dome wist ze bijna helemaal uit te verkopen voor "een intiem gesprek" met journalist Isha Sesay.

Bij gesprekken met bezoekers valt telkens weer het woord 'inspiratie'. Het diverse, grotendeels vrouwelijke publiek, voelt zich aangesproken door het levensverhaal van Obama, dat ze optekende in het boek Becoming.

"Ze is van bescheiden afkomst, maar wist zo veel te bereiken", zeggen enkele Duitse fans die uren reistijd en een overnachting overhebben om de voormalig presidentsvrouw te zien spreken. "Het zijn echt levenslessen."

Obama vertelt hoe ze als zwarte vrouw al 2-0 achterstond in haar leven. "Ik weet wat het is om talent en passie te hebben, maar je potentie niet te kunnen waarmaken vanwege de kleur van je huid", zegt ze over haar jeugd. "Je moet beter, sneller, slimmer zijn. Je kunt het je niet veroorloven te spijbelen of niet naar college te gaan."

Ze beschrijft hoe ze in groep 3 al merkte dat de leraar geen hoge verwachtingen had van haar klas. "Als kind weet je het als een leraar denkt dat jij niet wilt leren. Ze gedragen zich anders, nemen met minder genoegen." De kleine Michelle liet haar moeder verhaal halen en kon uiteindelijk een klas overslaan.

Obama stelt dat de houding van haar vader enorm heeft bijgedragen aan haar zelfstandigheid. Hij behandelde haar niet anders dan haar oudere broer. "Ik was niet het meisje. Ik was wel zijn dochter, maar mijn vader zag me als gelijk aan mijn broer. Als hij iets uitlegde, dan gold dat voor hem en mij. Of het nu ging over een bal gooien, een klap uitdelen of voor jezelf opkomen. Het is belangrijk dat vaders doorhebben dat de kracht van meisjes niet alleen van een vrouwelijk rolmodel komt, maar ook van de mannen in hun leven."

Ze moest wennen aan de manier waarop die uitgesproken zelfstandigheid werd gelabeld tijdens de politieke campagnes van haar man. Ze zag zichzelf terug als karikatuur, als angry black woman - of nog erger, in ongegeneerd racistische bewoordingen.

"Er zijn mensen die mijn stem niet kunnen uitstaan. Ze worden gek van een uitgesproken vrouw of gekleurd persoon", verzucht ze. "Er speelt altijd iets mee van 'wie denkt ze wel niet dat ze is?'. Maar dat heb ik mijn hele leven al meegemaakt."

'Hou me niet tegen'

Hoewel er deze avond niet over de huidige Amerikaanse politiek wordt gepraat (en de naam Trump al helemaal niet valt), gaat Obama hier toch in op het giftige klimaat in de VS. "Natuurlijk doet het pijn. Altijd. Het snijdt als je mening wordt verdraaid of mensen je expres verkeerd begrijpen", zegt ze. "Maar de oplossing is niet dat te negeren. Soms moet je erover spreken: 'Stop. Stop, laat me met rust. Gun mij mijn stem, mijn mening, laat me meedoen, hou me niet tegen.'"

Toch zal ze niet terugslaan op Twitter, hoewel haar handen soms jeuken. "Natuurlijk wil je dat. Maar mijn man heeft me geleerd even adem te halen en aan je einddoel te denken. Niet terugslaan, maar mensen laten geloven in hoop en geluk."

Behalve deze grote thema's vertelt Obama ook anekdotes over haar gezin. Bijvoorbeeld hoe ze haar dochters een gewone jeugd wilde geven door het Witte Huis-personeel te verbieden hun bed op te maken of hun kamer op te ruimen. "De staf vond dat moeilijk. Soms sjoemelden ze en deed Sasha alsof ze het zelf had gedaan, maar ik wist dan wel dat ze deze hotelkwaliteit niet zelf bereikt had."

Ook weidt ze uit over de moeilijkheden waar elk jong gezin mee te maken krijgt. Oververmoeide ouders, onhandelbare kinderen. "Het is maar goed dat God ze zo schattig gemaakt heeft, anders zou je ze bij het postkantoor achterlaten."

Gevraagd naar hoe ze zichzelf heeft ontwikkeld in haar tijd in het Witte Huis, snijdt Obama toch weer een maatschappelijk thema aan. Op 55-jarige leeftijd is ze zelfverzekerder dan ooit.

"In onze samenleving is macht vaak iets van mannen of de jeugd. Maar oudere vrouwen hebben wijsheid en zelfvertrouwen. We hebben onze fouten gemaakt, onze wonden gelikt en weten hoe de hazen lopen. Ik kan terugkijken op de uitdagingen en de goede beslissingen. Ik ben eigenlijk best wel badass."

Het publiek klapt en juicht instemmend om haar woorden. Na afloop staan drie vrouwen nog na te praten in de zaal. "Voor veel gekleurde vrouwen zoals ik is het een herkenbaar verhaal", zegt een van hen. "Het is voor ons heel gewoon om hard te moeten werken om voor vol aangezien te worden."

Een andere bezoeker vindt inspiratie bij de oproep van Obama om meer diverse verhalen te delen, "om muren te slechten". "Het lijkt een heel Amerikaans verhaal, maar het speelt ook in Nederland. Ik denk dat veel mensen hun eigen verhaal weerspiegeld zien in haar woorden."