'Chinezen willen dat hun bloed door de Europese ondernemingen gaat'

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Europa maakt zich steeds meer zorgen over de invloed van China op belangrijke Europese bedrijven. In Portugal weten ze al jaren hoever die invloed reikt. China investeerde de afgelopen jaren voor 12 miljard euro in dat land. Het Chinese geld werd met open armen ontvangen.

De Chinese premier Li Keqiang begint morgen aan een bezoek aan Europa. De EU mag dan proberen één front te vormen, harde kritiek vanuit Portugal zal er niet te horen zijn.

Trots

"Ik ben er alleen maar trots op dat we investeringen aantrekken. Het is een blijk van groot vertrouwen in onze economie. Het zegt iets over de verwachtingen over de toekomst van Portugal", reageert premier António Costa op een vraag van de NOS op een persconferentie in Lissabon. "We staan open naar de wereld."

Hij krijgt bijval van de Chinese economiedocent Shaozhuang Ma, die les geeft op de universiteit van Lissabon. "Ik snap het niet. Waarom wordt er in Europa geklaagd? Bekijk het eens vanuit een economisch standpunt. De investeringen creëren banen. Het is een situatie waar beide partijen beter van worden. A win-win situation."

Bekijk hier de reportage van Rop Zoutberg met Shaozhuang Ma, maar ook met een Portugese ondernemer die vertelt waar die zorgen van Europa vandaan komen:

Ma wordt geïnterviewd bij het monument voor de Portugese ontdekkingsreizigers, waar het water van de Atlantische Oceaan de hoofdstad instroomt. De zeelui van weleer worden er als helden herdacht. Eeuwenlang was Portugal een wereldmacht met handel over de hele wereld. Nu is het niet meer Portugal dat de wereld ontdekt, dat zijn Chinese investeerders.

Hun investeringen arriveerden in het holst van de kredietcrisis, toen Portugal noodgedwongen aan het Europees infuus lag. De opdracht aan het land was op zoek te gaan naar investeerders in de failliete boedel. En het geld kwam daarna snel, want China stak miljarden in het land.

"Portugal mag dan niet zo groot zijn als Italië, toch is het belangrijk vanwege zijn relatie met andere Portugees sprekende landen in Afrika en Zuid-Amerika. Dat is essentieel voor de nieuwe handelsroutes van China, de Nieuwe Zijderoute", vertelt Ma. Maar andere motieven spelen volgens Ma ook een rol. "Historisch gezien waren de banden er al, doordat Portugal zijn kolonie Macau in China had."

Belangrijke sectoren

Er werd geïnvesteerd in allerlei bedrijven waar Portugezen dagelijks mee te maken hebben. Zo zitten de Chinese belangen in Portugese energiebedrijven, in een luchtvaartmaatschappij, gezondheidsdiensten, vastgoed, media en telecommunicatie. Juist door die veelheid aan Chinees geld in belangrijke sectoren zijn er steeds meer Europese zorgen over de gevolgen op lange termijn.

De Chinezen hebben geen haast, glimlacht bouwondernemer Ilídio Serõdio. Hij zit al jaren met zijn ingenieursbedrijf in Macau en is ook vicevoorzitter van de Portugees-Chinese handelskamer. "De investeringen in Europa zijn voor langere periodes. De Chinezen willen echt het gevoel hebben dat hun bloed door die Europese ondernemingen gaat."

Kleine landen zullen de investeringen verwelkomen, denkt Serõdio. "Tot het moment dat China iets overneemt. In Zambia is het nationale elektriciteitsbedrijf overgenomen, omdat het land zijn schuld niet meer kon aflossen. Dus zei China: 'Geef er ons dan maar iets in ruil voor terug'."

Gouden Visa

Allerminst gelukkig is João Paulo Batalha van de groep Transparency International, die wereldwijd corruptie onderzoekt. "Bedenk dat de investeringen komen van bedrijven die gecontroleerd worden door de Chinese overheid. Uiteindelijk onderwerpen we ons aan de belangen van de Chinese staat."

De groep maakt zich vooral zorgen over de Gouden Visa-politiek. Die garandeert buitenlandse investeerders die meer dan een half miljoen in Portugees onroerend goed steken een visum. Dat kan na vijf jaar worden omgezet in een felbegeerd Europees paspoort. "Er is geen enkele controle op. Corrupte Chinese partijleden kunnen zo grote sommen illegaal verkregen geld in Europa witwassen."

Eurocommissaris Katainen noemde China afgelopen maand voor het eerst een "strategische rivaal". De vraag is hoeveel Portugezen hem daarin steunen.