Ongekende veranderingen rond Noordpool met verstrekkende gevolgen
De gebieden rond de Noordpool veranderen wat hun klimaat betreft zo snel, dat ze bezig zijn helemaal anders te worden dan in de 20ste eeuw. De ontwikkeling gaat richting "een nog ongekende staat", met gevolgen niet alleen binnen, maar ook buiten deze gebieden. Het leidt onder meer tot een netto ijsverlies van meer dan 450 kubieke kilometer per jaar. Dat blijkt uit een overzichtsstudie, die alle veranderingen in dat arctische gebied van de afgelopen vijftig jaar samenvat.
In het onderzoek, dat vandaag is gepubliceerd in het tijdschrift Environmental Research Letters, zijn alle beschikbare gegevens over de periode 1971-2017 op een rij gezet. Het gaat hierbij niet alleen over het klimaat en het smelten van land- en zee-ijs, maar ook over hoe planten en dieren op de veranderingen reageren. De opwarming gaat in het noordelijkste gebied van de aarde bijna drie keer sneller dan wereldwijd.
Vooral hogere temperaturen en andere neerslagpatronen hebben grote veranderingen in gang gezet, zo blijkt. De lucht is gemiddeld vochtiger, er is meer regen- en sneeuwval, rivieren bevatten meer water, de sneeuwlijn in bergen is steeds hoger en het verlies van landijs versnelt. Het leidt er ook toe dat veel gebieden groener worden, door meer plantengroei.
'Grote schok'
De Nederlandse onderzoeker Bert Wouters, werkzaam aan de universiteiten in Delft en Utrecht, heeft meegeschreven aan het rapport. "Mijn onderzoeksgebied is vooral het landijs, op Groenland en in Alaska en Canada. Maar toen ik al die cijfers bij elkaar zag, was het voor mij toch ook nog een grote schok. Dat de veranderingen zo snel gaan."
"Het is zo'n complex systeem, het is bijna onmogelijk om alle veranderingen te overzien. De meerwaarde van dit onderzoek is dat het allerlei aspecten samenbrengt", vertelt Wouters. Zo laat het rapport bijvoorbeeld zien dat planten steeds vroeger in het jaar in bloei komen, op een moment dat er nog niet altijd insecten leven die de planten kunnen bestuiven.
Op zijn eigen terrein, vertelt Wouters, is duidelijk dat er steeds meer landijs verdwijnt. De hoeveelheid ijs die bij elkaar opgeteld smelt in landen rond de Noordpool, is in de onderzochte periode verdrievoudigd. Ook al fluctueert de hoeveelheid ijs elke zomer en winter, netto verdwijnen op dit moment elk jaar honderden kubieke kilometers aan ijs.
180 miljoen zwembaden
"Tussen 2005 en 2015 was dit 450 kubieke kilometer per jaar. Dat is evenveel als 180 miljoen Olympische zwembaden gevuld met water, dat nu elk jaar definitief verdwijnt", licht Wouters toe. "Dit ijsverlies komt overeen met 14.000 ton water extra in de oceaan, elke seconde. Oftewel meer dan zes keer de hoeveelheid water in de Rijn."
Ook wijst Wouters erop dat het op dit moment op Spitsbergen voor de honderdste maand op rij (veel) warmer is dan normaal. Vorige week was er bovendien een absoluut laagterecord voor wat betreft de hoeveelheid drijvend zee-ijs op de Noordpool. En ook de permafrost warmt steeds verder op.
De onderzoekers maakten ook een film, waarin de veranderingen worden opgesomd.
