We moeten misdrijven verkeerd registreren, zeggen agenten
De politie stelt criminaliteitscijfers gunstiger voor dan ze in werkelijkheid zijn. Verschillende agenten zeggen dat ze onder druk van hun leidinggevende misdrijven weleens anders hebben geregistreerd dan zou moeten. Ook ontmoedigen agenten het doen van aangifte en worden zaken ten onrechte als opgelost beschouwd.
Dat blijkt uit onderzoek van Investico, een platform van onderzoeksjournalisten dat de bevindingen deze week publiceert in De Groene Amsterdammer. Investico hield een peiling onder leden van de Nederlandse Politiebond, waar 1500 agenten op reageerden, en sprak met tientallen van hen.
Korpschef Erik Akerboom kondigt een onderzoek aan naar onjuiste registratie van misdrijven:
Volgens een deel van de ondervraagde politiemensen is sprake van 'creatief boekhouden'. Honderden agenten zeggen te hebben meegemaakt dat delicten verkeerd worden geregistreerd in het politiesysteem.
Op deze manier kunnen misdaadcijfers op lokaal niveau worden opgepoetst, stellen verschillende agenten. Foutieve registratie gebeurt volgens hen vaak onder druk van leidinggevenden, die worden afgerekend op de criminaliteitscijfers in hun gebied.
Gevoelig
Zo vertelt een agent van de eenheid Amsterdam over een bende die achter elkaar autoruiten insloeg, in de hoop op buit. Als er niets uit een auto werd gestolen, moesten de agenten de inbraak van hun leidinggevenden noteren als 'vernieling'. Op papier valt dan het aantal autokraken lager uit.
Er wordt vooral gegoocheld met delicten die prioriteit hebben en politiek gevoelig liggen, blijkt uit het onderzoek van Investico. Zo kan een straatroof ook worden geregistreerd als 'zakkenrollerij' of 'diefstal', een woninginbraak waarbij de inbrekers via de schuur zijn binnengekomen als 'inbraak in schuur' en een mishandeling als 'ruzie'.
Een andere reden waarom verkeerd wordt geregistreerd, is het ingewikkelde systeem waarmee de agenten moeten werken. Bij het registreren van een misdrijf kunnen ze kiezen uit bijna 700 categorieën. Alleen al voor diefstal kan een agent in het politiesysteem uit 65 verschillende vinkjes kiezen. Ook dat leidt ertoe dat delicten onder de verkeerde noemer worden weggezet.
Vinkjes
Hoe vaak misdaadcijfers rooskleuriger worden voorgesteld, valt niet te zeggen. Maar dát het gebeurt, staat voor veel respondenten vast. De meerderheid van de bevraagde agenten zegt niet te geloven dat de criminaliteit daalt, zoals de officiële statistieken laten zien.
Akerboom schat dat de officiële cijfers maar een kwart van de totale criminaliteit laten zien, omdat lang niet iedereen aangifte doet. Hij zegt dat er binnen de politie al langer aandacht is voor de manier van registreren, maar heeft dus geen aanwijzingen dat cijfers bewust anders worden voorgesteld.
"Als collega's dit melden, vind ik wel dat we er serieus naar moeten kijken. Het is reden om hier goed onderzoek naar te doen en gesprekken te voeren met de teams op de werkvloer hoe ze dit ervaren."
Ontmoedigd
Opvallend is ook dat honderden agenten vinden dat burgers ontmoedigd worden om aangifte te doen. Zo zouden mensen soms bewust worden bewogen om géén aangifte te doen, omdat er toch geen tijd en menskracht is om de aangifte op te pakken.
Sommige agenten noemen ook het sluiten van politiebureaus. Volgens een agent daalde het aantal aangiften van fietsendiefstal in zijn gemeente spectaculair na het sluiten van het bureau. Beperkt geopende politieposten en het maken van een afspraak om aangifte te doen zouden belemmerend werken.
Opgehelderd en opgelost
Verder wijzen agenten erop dat het aantal opgeloste misdrijven lager ligt dan de officiële statistieken suggereren. Dat zou komen doordat de begrippen 'opgehelderd' en 'opgelost' ten onrechte door elkaar worden gebruikt.
De politie hanteert de term 'opgehelderd' voor zaken waarbij een verdachte is gehoord. Dat betekent nog niet dat een verdachte daadwerkelijk is aangehouden en de zaak is overgedragen aan het Openbaar Ministerie, want pas dan geldt een zaak als 'opgelost'.
Een van de respondenten beschrijft hoe na de aanhouding van een inbreker verschillende andere zaken zonder enig bewijs aan hem werden toegeschreven, om zo het aantal opgeloste woninginbraken op te krikken.
Excessen
"Structureel de cijfers manipuleren onder druk van de chef herken ik niet", reageert Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond. "Ik ga ervan uit dat het excessen zijn."
Die excessen komen volgens hem vooral door tijdgebrek en onderbezetting bij de politie. "Er is wel eens discussie of iets een inbraak of een vernieling is, en dan wordt net iets makkelijker gekozen voor vernieling omdat agenten toch weten: we gaan niets met deze zaak doen."
Om diezelfde reden wordt het doen van aangifte ontmoedigd, denkt de vakbondsvoorzitter. "Een agent zegt: 'Ik snap dat u aangifte wil doen, maar ik zal eerlijk zijn: we gaan dit niet onderzoeken, want we hebben het hartstikke druk'. Ik zie ook dat aangiften worden weggeschreven zonder daderindicatie, terwijl er misschien wel camerabeelden zijn of een buurvrouw iets heeft gezien. Dat ontmoedigt de burger, want die heeft geen zin om de volgende keer weer aangifte te doen."