Algerije is 'grootste gevangenis van Afrika', en daarom gaan zij de straat op

• Ernest Claassen en Heleen D'Haens

  redactie Buitenland

"Ik ben 21, en mijn hele leven heb ik maar één president gehad: Bouteflika. Na elke verkiezing zegt hij: nu gaan we van alles veranderen. Maar nog nooit is dat gebeurd. Nu zijn wij jongeren het zat."

Aan het woord is de Algerijnse Lilia Ait Sidhoum. Ze is 21 en studeert aan de universiteit van Oran, de op twee na grootste stad van Algerije. Maar in de leslokalen was ze de laatste weken nauwelijks te vinden: "Bijna elke dag ben ik wel aan het betogen", vertelt ze aan de telefoon. "Met andere studenten, met mensen uit Oran... Het houdt eigenlijk niet op."

De afgelopen weken gingen tienduizenden Algerijnen de straat op uit protest tegen de president van het land, Abdelaziz Bouteflika. Vrijdag worden weer tienduizenden demonstranten verwacht.

Waarom de protesten?

Bouteflika is al sinds 1999 aan de macht, maar is vanwege zijn zwakke gezondheid de laatste jaren nauwelijks in het openbaar verschenen. Toch schoof zijn partij hem naar voren als kandidaat voor de presidentsverkiezingen in april.

"Het is echt een generatieconflict", vertelt de 34-jarige internetondernemer Issam Bekhti. Ook hij woont in Oran en neemt deel aan het protest. "De enigen die het regime nog steunen, zijn ouderen die vasthouden aan de macht. Terwijl Algerije een heel jonge bevolking heeft: 70 procent van de mensen is jonger dan 30."

Bekhti maakt vaak filmpjes van demonstraties, en verspreidt die via Twitter:

De grootste ergernis van de betogers is niet de leeftijd van de president, maar zijn beleid. "Het is één grote, corrupte boel", zegt studente Lilia Ait Sidhoum. "Ik moet bijvoorbeeld nu, in het derde jaar van mijn opleiding accounting, een stage vinden. Maar als ik niemand ken bij de belastingdienst, kom ik daar niet binnen."

Daarnaast vinden veel jongeren in Algerije geen baan: meer dan één op de vier jongeren is werkloos. "En werken in het buitenland kan ook al niet", zegt Ait Sidhoum. "Het onderwijs hier is zo slecht dat onze diploma's nergens anders erkend worden."

"Bovendien", vult Bekhti aan, "stelt Algerije op diplomatiek vlak niets voor. Voor veel landen kunnen wij daarom geen visum krijgen. Algerije is het grootste land van Afrika, maar voor ons voelt het als de grootste gevangenis."

De uitzichtloosheid zet de laatste jaren zelfs jongeren ertoe aan te vluchten. Sinds januari vorig jaar bereikten meer dan 6000 Algerijnen via de Middellandse Zee Europa. Een onbekend aantal verdronk onderweg. "Absurd", vindt Issam Bekhti. "Dat mensen uit Libië vertrekken omdat daar oorlog heerst, kan ik begrijpen. Maar Algerijnen die naar Spanje of Italië vluchten... Het is erg dat dat nodig is."

Veel jongeren hebben alle hoop verloren, merkt ook mensenrechtenactivist Abdel Moumene (40) uit Algiers. Hij is lid van een actiegroep, 'het collectief van betrokken jongeren', en roept via sociale media op om te demonstreren. Het enthousiasme is groter dan ooit, merkt hij: "Jongeren zeggen nu: deze vernedering accepteren we niet. We kunnen niet meer vertrekken om op zee te sterven. We gaan strijden om dingen te veranderen in ons land."

Het aanbod van Bouteflika om een jaar na de verkiezingen af te treden, maakt op Moumene geen indruk. "Dat is te weinig en te laat. Het is onmogelijk om zijn kandidatuur te accepteren. De bevolking wil niet meer onderhandelen."

Rommel opruimen

Wel is het belangrijk dat de protesten vreedzaam blijven verlopen, vindt Lilia Ait Sidhoum. "Geweld is precies wat de overheid wil: ze provoceren ons. Ze willen dat wij hun de oorlog verklaren. Maar iedereen blijft kalm, na elke demonstratie ruimen we in plastic zakken de rommel op. Ik ben daar best trots op."

Wat ze willen bereiken? "In de eerste plaats dat Bouteflika zijn kandidatuur intrekt", zegt Issam Bekhti. "Maar uiteindelijk willen we een nieuw systeem, met nieuwe politici. De voorbije twintig jaar heeft de president overal mensen geplaatst die hem gunstig gezind zijn." Daarom moet volgens hem alles op de schop: "De mensen die nu betogen, moeten de nieuwe leiders worden van Algerije."

Wat er gebeurt als Bouteflika niet van zich laat horen, en kandidaat blijft voor de verkiezingen, vinden de jongeren moeilijk te voorspellen. "In elk geval blijven we elke vrijdag betogen, en wellicht komt het tot een algemene staking", zegt Bekhti. "We bekijken het dag per dag", vult Ait Sidhoum aan. "Maar we hebben hoop. Dat is het belangrijkst."