Meer blootstelling aan gif bij bollenvelden dan gedacht
Het spuiten met landbouwgif op de Nederlandse bollenvelden stelt veel meer omwonenden veel langer bloot aan veel hogere concentraties van die pesticiden, dan tot nu toe bekend. Het gif wordt ook teruggevonden in de luiers van baby's die op 250 meter afstand van de bollenvelden wonen.
Dat blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek van het OBO (Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden), een onafhankelijke onderzoeksgroep van landbouw- en milieuspecialisten. Het onderzoeksrapport is in handen van het televisieprogramma Zembla. Het onderzoek kwam er na een advies van de Gezondheidsraad uit 2014.
Het onderzoek maakt niet duidelijk of omwonenden van bollenvelden of andere landbouwgronden waar met pesticiden gespoten worden, direct gezondheidsrisico lopen. Daarom moet daar volgens hoofdonderzoeker Roel Vermeulen van de Universiteit Utrecht verder onderzoek naar gedaan worden. Daarbij moet ook aandacht zijn voor kleine kinderen die veel over de grond kruipen en daardoor mogelijk extra kans hebben op verhoogde blootstelling aan de gifstoffen.
Meer gif
Bij de huizen van omwonenden van bollenvelden werden tien keer hogere concentraties landbouwgif in de lucht gemeten dan bij de huizen van leden van de controlegroep. Het stof van de deurmat en in de stofzuiger van omwonenden van bollenvelden bevatte gemiddeld een vijf keer hogere concentratie pesticiden dan het stof in de huizen van de controlegroep. Voor een paar pesticiden kan dat oplopen tot een factor honderd hoger.
"De belangrijkste conclusie van het onderzoek", zegt Vermeulen tegen Zembla, "is dat wij in lucht en in huisstof hoge concentraties aantreffen van bestrijdingsmiddelen bij omwonenden binnen 250 meter, ten opzichte van controles die verderaf wonen."
Binnen vijftig meter afstand tot de plek waar landbouwgif gebruikt wordt, zijn de gemeten concentraties pesticiden in de lucht, het huisstof en de urine van omwonenden hoger dan op 250 meter afstand.
Verspreiden
Het is voor het eerst dat een onderzoek als dit is gedaan. En ook voor het eerst dat onomstotelijk is bewezen dat pesticiden na het spuiten niet op het bollenveld blijven liggen.
"We hebben gekeken", zegt Vermeulen, "hoe bestrijdingsmiddelen van het veld zich kunnen verplaatsen naar de woonomgeving. De meting die we hebben gedaan laat zien dat die verplaatsing plaatsvindt. En dat zie je omdat je verhoging ziet bij omwonenden ten opzichte van controles, maar ook een verschil ziet in het spuitseizoen ten opzichte van het niet-spuitseizoen."
Toxicoloog Martin van den Berg vindt het zorgwekkend. "Als ik kinderen of kleinkinderen zou hebben, dan zou ik niet blij zijn. Met deze gegevens zou ik aan de overheid vragen om ogenblikkelijk het spuiten te stoppen tot bewezen is dat er geen risico's zijn voor kinderen en zwangere vrouwen", zei hij in Nieuwsuur.
De huizen van boeren en tuinders zelf zijn buiten beschouwing gelaten in het onderzoek. Maar er is wel naar gekeken. In de lucht rond de boerenbedrijven was de concentratie pesticiden twee keer hoger, in het huisstof tien keer.
Bodem
In de grond bij de huizen van omwonenden zitten vijf tot tien keer hogere concentraties van een aantal pesticiden dan in de grond rond huizen van de controlegroep. Dat wordt volgens de onderzoekers mogelijk verklaard door langzame afbraak van het landbouwgif. Het zou tegelijk - mede - kunnen verklaren waarom de concentraties landbouwgif in huisstof zo hoog zijn. Mensen slepen aan hun schoenen het landbouwgif hun huis in.
Uit het onderzoeksrapport blijkt ook dat de hogere blootstelling aan pesticiden zich niet alleen voordoet in het spuitseizoen. Ook weken daarna worden nog hogere concentraties landbouwgif gemeten bij omwonenden van bollenvelden dan bij mensen uit de controlegroep. De ramen dicht houden als de boeren aan het spuiten zijn biedt wat dat betreft dus geen soelaas.
Veel mensen
De blootstelling aan pesticiden raakt veel mensen. In niet-stedelijke gebieden, met minder dan 1500 adressen per vierkante kilometer, woont 5 procent van de bevolking binnen vijftig meter van een akker. In een straal van 250 meter rond een bollenveld of boomgaard is dat zelfs een kwart van de plattelandsbevolking.