Servische lesbienne: ik ging terug in de kast voor een kind

Toen Natasa hoorde dat de partner van de Servische premier Ana Brnabic was bevallen van een zoon, had ze gemengde gevoelens. "Ik ben blij dat het ze is gelukt, want ik weet dat het niet gemakkelijk is", zegt ze. "Maar ik vroeg me meteen af: wat betekent dit? Ze zal haar kind niet naar de crèche kunnen brengen. Als het ziek is zal ze worden geweigerd in het ziekenhuis. Ze is niks van het kind."

Natasa (33, niet haar echte naam) heeft veel gemeen met de premier. Ze is ook lesbisch, en heeft ook een kind. Toch is haar verhaal compleet anders. Ze leidt namelijk een dubbelleven. Ze trouwde met een man, omdat ze haar kinderwens wilde laten uitkomen en geen andere uitweg zag. Ze ging terug in de kast voor haar kind.

Ze besloot te trouwen met haar homoseksuele beste vriend, en samen kregen ze anderhalf jaar geleden een kind. Alleen naaste vrienden en familieleden zijn op de hoogte van de waarheid.

"Mijn buren weten alleen dat ik een echtgenoot en een kind heb", vertelt ze in haar flat in Belgrado. "Voor hen ben ik zogenaamd normaal."

Natasa en haar 'echtgenoot' doen alsof ze een heterostel zijn omdat ze hun kind een leven van pesterijen en veroordeling willen besparen. En om allebei de wettelijke ouders te kunnen zijn.

Baby Igor

De benoeming van Ana Brnabic tot premier van Servië twee jaar geleden werd wereldnieuws omdat ze de eerste openlijk lesbische premier is in een land dat bekendstaat als homofoob. Na geruchten over een zwangerschap werd vorige week bekend dat haar partner, Milica Djurdjic, in een ziekenhuis in Belgrado is bevallen van een zoon, Igor.

Igor heeft twee moeders. Of toch niet? Het blijde babynieuws was van korte duur. De realiteit wijst uit dat Brnabic geen wettelijke ouder van Igor kan zijn. Volgens de Servische wet is ze niet meer dan een huisgenoot van hem, of een vriendin van zijn moeder. Ze heeft geen ouderlijke rechten omdat een partnerschap of huwelijk tussen twee mensen met hetzelfde geslacht niet is toegestaan in Servië. Haar partner zal op papier dus een alleenstaande moeder zijn.

Op de geboorte van Igor heeft premier Brnabic zelf niet gereageerd. Wel bevestigde haar woordvoerder het nieuws, zonder op verdere vragen in te gaan. Brnabic zegde in de dagen na de geboorte haar afspraken af, waaronder een eerder aangekondigd bezoek aan Brussel. Haar relatie met de biologische moeder van het kind was al langer publiek bekend. De twee verschenen regelmatig gezamenlijk in het openbaar.

Ziekte

In de lhbt-gemeenschap is verbazing, maar ook verontwaardiging. Brnabic kreeg al eerder kritiek omdat ze haar positie als premier niet gebruikt om de homorechten in het land te verbeteren. Hoewel ze twee keer meeliep in de Gay Pride in Belgrado, vinden lhbt-activisten dat ze de problemen met homofobie in het land bagatelliseert.

Volgens een recente peiling onder Servische jongeren blijkt dat 54 procent van de middelbare scholieren homoseksualiteit als ziekte ziet. Lhbt-organisaties zeggen dat veel homostellen niet eens aan kinderen denken omdat ze bang zijn voor de reacties uit de samenleving. Het is onbekend hoeveel homostellen in Servië kinderen hebben.

"Wat heb je aan een lesbische premier, als ze niks doet voor de homo's?", vraagt Natasa zich af. "Waarom hoor je haar niet over veranderingen in de wet zodat wij op een legale manier kinderen kunnen krijgen, of elkaars kinderen kunnen adopteren? En nu ze zelf een kind heeft, hoor je haar nog steeds niet."

Bovendien, zegt ze, de premier hoeft geen dubbelleven te leiden zoals zij dat doet. "Dat is haar privilege. Ze is premier, ze heeft de financiële middelen om haar kind naar een privéschool te sturen, of om naar het buitenland te verhuizen als ze straks geen premier meer is. Waar haar kind een normaal leven kan hebben."

Maar ook premier Brnabic blijft homofobie niet bespaard. Na het nieuws over de 'premiersbaby' regende het haatberichten en onsmakelijke grappen in kranten en op sociale media. Zo werd geschreven dat Brnabic vader is geworden, omdat ze eigenlijk een man is.

Brnabic zelf benadrukt regelmatig dat ze haar geaardheid buiten beschouwing wil houden in haar positie als premier. Ze wordt bovendien gezien als spreekbuis van de machtige president van Servië, Aleksandar Vucic, degene die haar benoemde tot premier. De term 'pinkwashing' wordt gebruikt te verklaren dat een land met een diep homofobe reputatie opeens een lesbische premier kan hebben. Servië wil lid worden van de Europese Unie; een lesbische premier zou het goed doen in Brussel.

Verborgen

De Servische samenleving is onbekend met homostellen die kinderen hebben. Het komt dan ook weinig voor. Los van de wettelijke obstakels, is het ook praktisch bijna onmogelijk. Lesbische stellen die niet in eigen kring een donor willen of kunnen vinden, moeten ervoor naar het buitenland omdat in Servië geen spermabanken zijn. Voor homomannen is het helemaal onmogelijk, omdat alleen getrouwde stellen mogen adopteren en het homohuwelijk niet wordt erkend.

Dat betekent niet dat er geen homo's en lesbiennes met kinderen zijn. Maar het wordt vrijwel altijd verborgen gehouden voor de buitenwereld. Ze leiden een leven als dat van Natasa.

"We hebben geluk dat we elkaar gevonden hebben", zegt ze over de vriend met wie ze trouwde en een kind kreeg. "Ik heb in hem de perfecte echtgenoot en partner om een kind mee op te voeden. Maar het probleem is dat ik niet op hem val, want ik val niet op mannen."

Trouwring

Voorlopig gaat het goed, hun kind is nog jong en ze hebben allebei geen relatie. Maar ze vreest voor de toekomst als dat anders wordt. "We worden gedwongen een soort leugen te leven. Op een zeker moment moeten we onze zoon toch vertellen dat ons gezin anders is. We moeten belangrijke beslissingen nemen over ons liefdesleven en ons ouderschap", zegt ze. "Aan dat moment denk ik liever nog even niet."

Er wordt al jaren gelobbyd voor een wetsvoorstel dat geregistreerd partnerschap mogelijk maakt voor homostellen. Maar voorlopig moeten Servische homo's die een gezin willen stichten het doen met de middelen die ze hebben.

Intussen draagt Natasa haar trouwring elke dag, en dat is niet zonder reden, vertelt ze. "Je voelt je een stuk veiliger als je over straat loopt, vooral als je 's avonds laat terugkomt van een feestje. Het gevoel dat iemand je eigenlijk zou willen aanvallen, maar opeens ziet dat je een trouwring om hebt, en dus geen homo kan zijn."