Waarom zebra's strepen hebben (en hoe een paard in een zebrapak dat aantoont)

Zebra's hebben misschien wel een van de bijzonderste vachten uit het dierenrijk. Zwart/wit gestreept, alsof ze wandelende streepjescodes zijn. En dat terwijl ze op Afrikaanse savannes leven waar alles bruin, geel, grijs en groen is.

Waarom de dieren zo afwijken van dat kleurenpalet is iets waarover velen, onder wie Charles Darwin, hun hoofd al gebroken hebben. Een groep wetenschappers komt na onderzoek in een Britse dierentuin met een nieuwe hypothese: het is camouflage tegen vliegen.

Lang is gedacht dat de streepjes ter camouflage zijn, maar dan tegen roofdieren. Maar dat is nooit aangetoond, legt evolutionair bioloog Maurijn van der Zee uit in het radioprogramma Nieuws en Co. "Je kunt je voorstellen dat als leeuwen zo'n kudde zien met allemaal zwarte en witte streepjes dat ze moeilijk kunnen zien waar de ene zebra begint en de andere ophoudt." Dat zou het lastiger maken om één prooi te selecteren.

Op zich een mooie veronderstelling, maar er is een probleem. "Het schijnt eigenlijk dat leeuwen relatief veel zebra's vangen, meer dan ongestreepte dieren", aldus de bioloog van Leiden University, die niet betrokken was bij het onderzoek. "Dus waarschijnlijk klopt het niet."

Naast roofdieren hebben zebra's nog een natuurlijke vijand: vliegen. In de gebieden waar de zebra's leven komen onder meer bloedzuigende dazen voor, en tseetseevliegen die ziektes kunnen overbrengen.

"De onderzoekers hebben gekeken naar vliegen op zebra's en naar gewone paarden. En toen hebben ze vastgesteld dat de vliegen beduidend vaker op paarden gingen zitten dan op zebra's", vertelt Van der Zee.

De vliegen kunnen vooral niet goed landen op de gestreepte vacht. "Ze remmen niet goed af. Het lijkt alsof ze het niet goed als oppervlak kunnen herkennen. Het is een slechte landingsbaan in feite, zeggen de onderzoekers."

Om uit te sluiten dat de vliegen paarden om een andere reden aantrekkelijker vinden, trokken de onderzoekers die dieren een zebrapak aan. "Ze hingen doeken over paarden heen, een zwarte, een witte of een gestreepte. En ook daarbij werd er minder geland op de gestreepte doek."

Van der Zee denkt dat het onderzoek hout snijdt, maar het is geen definitief bewijs, vindt hij. "Zo'n vlieg heeft natuurlijk visuele aanwijzingen nodig, dus ik kan me er wat bij voorstellen, maar er is ook wel wat af te dingen op het onderzoek. Ze hebben bijvoorbeeld maar naar drie zebra's en zes paarden gekeken. Het laatste woord is er vast nog niet over gezegd."