Duitsland wil 'Made in Germany' beschermen, desnoods met staatssteun en fusies
Hoe maak je Duitse bedrijven toekomstproof en opgewassen tegen de concurrentie uit de Verenigde Staten en China? Dat is de centrale vraag in de Nationale Industriestrategie 2030, die vandaag door de Duitse minister van Economische Zaken Peter Altmaier werd gepresenteerd.
Volgens de minister gaan de ontwikkelingen op dit moment zo snel dat in sommige gevallen omstreden middelen zijn geoorloofd, zoals grootschalige fusies en als laatste redmiddel zelfs - gedeeltelijke - nationalisering. "De kaarten worden wereldwijd opnieuw geschud. Met afwachten en niks doen redden we het niet."
Altmaier noemt een aantal cruciale bedrijfstakken, die de staat - mocht het nodig zijn - actief zal ondersteunen en beschermen tegen bijvoorbeeld vijandige overnames uit het buitenland. Daaronder natuurlijk de autoindustrie, maar ook machinebouw en metaalindustrie.
Industriële reuzen
Op dit moment is Duitsland op veel van deze gebieden nog marktleider. Altmaier vreest echter dat Amerikaanse en Chinese bedrijven die zich op nieuwe technologieën hebben gestort, die plek in de toekomst zullen overnemen, zoals bijvoorbeeld bij het autonoom rijden.
Niet iedereen staat te juichen bij de plannen van Altmaier. Veel kritiek is er bijvoorbeeld op het versoepelen van de regels voor grootschalige fusies om 'global players' te creëren die op kunnen tegen industriële reuzen op het wereldtoneel.
"Grootte doet er wel toe", schrijft de minister schertsend in zijn plan. Eerder noemde hij de fusie tussen de treindivisie van Siemens en het Franse Alstom als voorbeeld. Dit zou nodig zijn om tegenwicht te bieden aan de Chinese wereldleider CRRC.
Markt aan zet
Maar het plan loopt in Europa vast. Volgens de Europese Commissie is de fusie tegen de mededingingsregels van de EU en zou het bedrijf oneerlijke concurrentie zijn voor andere Europese spelers. Morgen komt de commissie met een besluit, volgens meerdere media wordt het plan afgewezen en is de fusie daarmee van de baan.
Ook op het ingrijpen door de regering bij bedrijven is veel kritiek. Altmaier benadrukt dat de markt als eerste aan zet is. Maar als dat niet functioneert en de Duitse welvaart is in gevaar, dan mag de regering niet blijven toekijken, vindt Altmaier.
"Er zijn bijna geen landen die alleen vertrouwen op de markt om deze opgave op te lossen. Een Duitse en Europese politiek die bij deze grote economische uitdagingen wegkijkt en niks doet, zou haar eigen bedrijven in de steek laten en verzwakken." Hulp vanuit de overheid kan komen in de vorm van gunstige belastingtarieven of energieprijzen.
Chinese planeconomie
In uiterste noodgevallen zou de staat ook tijdelijk aandelen in een bedrijf kunnen nemen. "De bedenker van de sociale markteconomie, Ludwig Erhard, zou zich omdraaien in z'n graf", klinkt het vanuit de oppositie. De linkse partijen wijzen erop dat toestaan van dit soort fusies de middenstand bedreigt.
Volgens de liberale FDP valt Altmaier uit angst voor China terug op 'Chinese methoden' zoals een planeconomie. En dat moet je volgens die partij niet willen. "We hebben niet meer overheidsbemoeienis nodig, maar juist minder", zegt FDP-chef Christian Lindner tegen Handelsblatt.