Miljoenen mensen dreigen stateloos te worden in India
In India leidt de publicatie van een burgerregister in de deelstaat Assam tot veel ophef. Het register werd bijgewerkt om duidelijkheid te krijgen over de hoeveelheid illegale migranten uit buurland Bangladesh, waar Assam aan grenst.
Ruim 4 miljoen mensen staan niet op de voorlopige lijst en dreigen stateloos te worden, vooral moslims van Bengaalse oorsprong. Velen wonen al decennialang in India. Zij kunnen tot 1 januari bezwaar maken tegen hun uitsluiting. Zo'n 2,5 miljoen mensen deden dit al.
"Kijk, de kieslijst van 1966. Daar staat mijn grootvaders naam." Azmal Haque neemt nogmaals de stapel papieren door die zijn burgerschap moet bewijzen. Hij staat op zijn beurt te wachten in een kantoortje van de dorpsadministratie van Chaygaon, zo'n 2 uur rijden van de regionale hoofdstad Guwahati waar hij woont.
Haque diende 30 jaar als technicus in het Indiase leger. Toch werd hij in 2015 ervan beschuldigd een buitenlander te zijn. Bij een speciaal tribunaal toonde hij aan dat het om een identiteitsverwarring ging. Maar toen het nieuwe burgerregister in juli werd gepubliceerd, stond zijn naam er niet op. De zaak bleek nooit te zijn gesloten.
"Ik was geschokt", zegt hij. "Ik ben ook verdrietig en ik schaam me ervoor als buitenlander te zijn bestempeld. Mijn vader, mijn grootvader en overgrootvader zijn allemaal in India geboren, dus hoe kan dit?"
Haque is lang niet de enige die zegt ten onrechte te zijn uitgesloten. In de lokale media verschenen talloze verhalen, van ambtenaren en leraren tot ongeletterde boeren: vaak met een deel van de familie in het burgerregister en een deel niet. Er verscheen zelfs een artikel over een tweeling, waarvan de een wordt erkend als staatsburger en de ander niet.
Dat er fouten zijn gemaakt, erkent ook Abhijit Sharma. Hij is een activist die er met een petitie bij het hooggerechtshof voor heeft gezorgd dat het burgerregister nu wordt bijgewerkt. Hij gelooft wel dat er 4 miljoen illegale migranten zijn in Assam, maar denkt dat veel van hen met valse papieren in het burgerregister zijn geplaatst. "Ze hebben hun eigen politieke partijen en stemrecht", zegt hij. "Ze nemen ons land en onze banen in en bedreigen onze cultuur."
De angsten die hij verwoordt, zorgen al decennialang voor spanningen in Assam. Vooral sinds de onafhankelijkheid van Bangladesh op 25 maart 1971 na een bloedige oorlog, die miljoenen vluchtelingen de grens met India overdreef. De spanningen, vooral om landbezit en stemrecht, leidden in de jaren 80 tot rellen waarbij duizenden moslims om het leven kwamen, onder wie ook Indiase burgers van Bengaalse oorsprong.
Veel van hen woonden al generaties lang in Assam. In de Britse tijd werkten bijvoorbeeld veel Bengalen op de theeplantages in deze regio.
Deportatie lijkt geen optie
In de nasleep van de rellen werd in 1985 het Assam-verdrag gesloten. Dat bepaalde dat iedereen moet kunnen bewijzen al vóór 25 maart 1971 in India te hebben gewoond om recht te hebben op burgerschap. Mensen die daarna pas kwamen, krijgen het burgerschap niet. Om dit verdrag uit te voeren werden in de jaren 90 de speciale buitenlanderstribunalen in het leven geroepen. Deze hebben inmiddels ruim 11.000 mensen tot buitenlander verklaard. Daarvan zitten er ongeveer 500 in speciale kampen, nog geen honderd werden gedeporteerd.
De mensen die straks niet op de definitieve versie van het burgerregister staan, moeten ook voor een buitenlandtribunaal verschijnen. Het is niet aannemelijk dat deze tribunalen in korte tijd miljoenen zaken kunnen behandelen. Bovendien heeft Bangladesh al duidelijk gemaakt deze mensen ook niet als burger te accepteren, dus deportatie lijkt geen optie.
Uiteindelijk zullen de mensen dus waarschijnlijk stateloos worden. Dat is ook waar Abhijit Sharma in zijn petitie om heeft gevraagd. "Als ze stateloos zijn, dan kunnen ze in elk geval niet meer stemmen of aanspraak maken op sociale voorzieningen en overheidsbanen."
Het lijkt erop dat de overheid een minderheid burgerrechten probeert af te nemen.
Vooral moslims maken zich hier zorgen over. Er zijn ook wel hindoes die niet in het burgerregister staan, maar die maken een goede kans alsnog Indiaas staatsburger te worden. De regeringspartij BJP heeft namelijk voorgesteld de wet te wijzigen, waardoor burgerschap verkrijgen makkelijk moet worden voor illegale migranten uit buurlanden met een andere religie dan de islam.
Meerdere partijleiders van de BJP hebben in toespraken ook duidelijk gemaakt dat ze India als een thuisland voor hindoes zien en daarom hindoes uit Bangladesh wel willen verwelkomen, maar moslims niet.
"Het lijkt erop dat de overheid een minderheid burgerrechten probeert af te nemen", zegt advocaat Aman Wadud, zelf ook een Bengaalse moslim in Assam, die Haque en veel andere mensen in een tribunaal vertegenwoordigt. "Veel mensen zijn op een willekeurige manier uitgesloten, zonder fatsoenlijk onderzoek."
Hij noemt de schattingen van miljoenen illegale migranten een mythe. De overheid heeft geen betrouwbare schatting van de aantallen. "Natuurlijk zijn er illegale migranten. Maar je ziet dat het nu Indiase burgers zijn die worden lastiggevallen. Het creëert een klimaat van angst en onzekerheid."
Haque beaamt dit. "Natuurlijk geeft het veel spanning. Want als je naam niet in het burgerregister staat, wat gaat er dan gebeuren?" Toch heeft hij nog veel vertrouwen in een goede afloop. "Ik heb al een petitie ingediend bij het Indiase hooggerechtshof. Ik zal blijven vechten."
Bekijk hieronder de reportage van Aletta André:
