'Probeer kinderen van gedetineerden niet mee te straffen'

• Remco te Kloese

  verslaggever Radio

Gedetineerde vaders in de gevangenis in Veenhuizen kunnen sinds een jaar meedoen aan een project dat het contact tussen hen en hun kinderen verbetert. Vaders die meedoen aan die gezinsbenadering, zitten in een aparte vadervleugel. De gevangenis is tevreden over het project en pleit voor uitbreiding naar andere inrichtingen.

"Het contact met mijn kinderen is beter geworden", zegt Peter. "Closer." Peter is 34, heeft twee kinderen en zit in Veenhuizen voor een ernstig geweldsmisdrijf. Dankzij het vadervleugelproject kon hij de verjaardag van zijn zoontje vieren. "Het personeel heeft geregeld dat er hier een taart kwam met een afbeelding van Spider-Man erop. Ik mocht die aansnijden. Heel gewoon voor de meeste vaders, maar voor mij was dat heel bijzonder."

Videobellen

Peter vierde de verjaardag van zijn zoontje in de gezinskamer, een ruimte in de gevangenis die is ingericht als een woonkamer. Er staat een bankstel, een televisie, er zijn tekenfilms op dvd. Ook is er een keukentje met een eettafel. "Als ik pannenkoeken heb gehaald, dan warm ik die op in de magnetron."

De gedetineerden mogen hun kinderen ook via een beeldverbinding spreken. Ze krijgen dan een tablet op hun cel. Net als in de gezinskamer is daar geen bewaking bij aanwezig. "Het is een heel groot voordeel", vindt ook Dennis (31). "We hebben echt dertig minuten samen."

Dennis heeft een dochter en zit in Veenhuizen vanwege een drugsdelict. "Soms kijk ik mee hoe ze een spelletje zit te doen thuis. En als er iets aan de hand is, dan hebben we het daar rustig over. Dat werkt beter dan aan de telefoon. Dan is het toch meer gehaast."

Shari kan erover mee praten: ze was 11 toen haar vader in de cel belandde. Twintig jaar later heeft dat nog steeds invloed op haar leven:

Het project gezinsbenadering geeft unieke privileges aan gedetineerden. In Nederland is het alleen mogelijk in de gevangenissen van Veenhuizen en Leeuwarden.

Normaal gesproken bezoeken kinderen hun vader in de reguliere bezoekersruimte. In Veenhuizen is dat een grote zaal. Gevangene en bezoek blijven de hele tijd gescheiden door een wand tot heuphoogte. Een wereld van verschil met de gezinskamer, waar een kind tegen zijn vader kan aan kruipen op de bank.

Bekijk zelf de verschillen:

Daarom is gezinsbenadering ook niet voor iedere gedetineerde met kinderen weggelegd. Er vindt een screening plaats, de vaders moeten in de gevangenis goed gedrag vertonen en zelf een plan van aanpak maken.

'Ze zitten er niet voor zweetvoeten'

De gedetineerden in de vadervleugel zijn erg blij met de vrijheden. Toch zijn het veroordeelde criminelen die, in sommige gevallen, een jarenlange celstraf uitzitten. "Ze zitten hier echt niet voor zweetvoeten", benadrukt één van de medewerkers. De vadervleugel is er dan ook niet voor de gevangenen, maar voor de kinderen. In Nederland hebben zo'n 25.000 kinderen een ouder die in de gevangenis zit.

"We willen dat de kinderen zo min mogelijk worden gestraft", zegt gevangenisdirecteur Marie-Anne de Groot. "Die vaders zitten in de cel. Daar gaat om 17.00 uur de deur dicht en die gaat pas om 08.00 uur weer open. Wat we hier doen, is kinderen van gedetineerden daar zo min mogelijk mee straffen."

Het project in Veenhuizen loopt pas een jaar en harde resultaten zijn er nog niet, erkent De Groot. "Ik heb alleen nog maar voorbeelden. Een kind wilde thuis niet meer eten. Wij hebben toen rond etenstijd de vader een iPad gegeven. Toen het kind zag dat zijn vader ook gewoon te eten kreeg, ging hij zelf ook weer eten."

In Wales bestaat het fenomeen van een vadervleugel al langer. Daar zijn kinderen van gedetineerden gelukkiger en komen ze minder vaak in aanraking met de politie. Ook gaan de vaders die hebben meegedaan aan gezinsbenadering minder vaak opnieuw in de fout.

Landelijk invoeren

Of er in Nederland dergelijke resultaten worden geboekt, is nog afwachten. Toch is De Groot nu al enthousiast. Ze pleit ervoor om de vadervleugel landelijk in te voeren. "Wij zijn goed in volwassen mannen straffen. Kinderen toelaten in dat systeem is een flinke omschakeling. Maar door goed samen te werken met organisaties als Jeugdzorg kan het veilig en levert het veel voordelen op voor ouder en kind."

Ook gedetineerde Peter gelooft dat gezinsbenadering hem op het rechte pad houdt. "Als je aan dit soort projecten meedoet, wordt de kans kleiner dat je hier terugkomt. Ik word nu continu met m'n neus op de feiten gedrukt. Je kinderen zijn heel belangrijk, dus doe geen stomme dingen als je straks buiten bent."