Hoe hooggeplaatste Zuid-Afrikanen een bank plunderden
De Venda Burial Society Mutual Bank, VBS, is geen bank waar de wereld wakker van ligt. Een kleine bank voor kleine spaarders in de noordelijke provincie Limpopo in Zuid-Afrika. Maar de ineenstorting ervan, als gevolg van de plundering door 50 politici, zakenmensen en naar verluidt de koning van de Venda, zegt veel over hoe wijdverbreid de corruptie in Zuid-Afrika is.
'De grootste bankoverval in de geschiedenis, zonder dat er een schot is gelost', noemt een onderzoeksrapport de plundering van de bank. 2 miljard rand werd ontvreemd, omgerekend meer dan 120 miljoen euro.
Lening
Daarbij verbleekt zelfs de verbouwing van de villa van de voormalige president Jacob Zuma, die naar schatting 20 miljoen kostte. Zuma moest een deel van die kosten terugbetalen en ging daarom een lening aan bij VBS. Maar de aflossing van die lening begon hij pas toen VBS al onderuitgegaan was.
Bekijk hier de reportage van correspondent Bram Vermeulen:
Bij de plundering van deze bank waren leden van regeringspartij ANC verenigd met hun grootste tegenstanders van de oppositie. De tweede man van de linkspopulistische Economische Vrijheidsstrijders (EFF) van Julius Malema, Floyd Shivambu en zijn broer worden in het onderzoeksrapport ook genoemd als profiteurs.
Pay Back the Money
De slogan waarmee de EFF jarenlang Zuma achtervolgde in het parlement, Pay Back the Money, komt nu als een boemerang terug.
De koning van de Venda, de bevolkingsgroep in het noorden van Zuid-Afrika, heet Toni Mphephu Ramabulana. Zijn vader was medeoprichter van de bank in de jaren tachtig. Destijds was de Venda nog een thuisland van het apartheidsregime die koningen onafhankelijkheid liet spelen in pseudo-etnische staatjes, omdat ze vonden dat zwarte en witte Zuid-Afrikanen beter niet samen in een land konden wonen.
De apartheid viel, maar koningen als Ramabulana behielden hun macht. Volgens het onderzoeksrapport zou de Venda-koning 17 miljoen rand (meer dan 1 miljoen euro) van de bank hebben ontvangen. Daarvan zouden luxe auto's en villa's zijn gekocht.
Ingeluisd
De koning zelf wil niet op die beschuldigingen reageren. Maar zijn woordvoerder verdedigt hem. "De koning is erg bezorgd, omdat veel mensen geld hebben verloren'', zegt zijn woordvoerder Mathivha Makonde. Hij is zelf ook spaargeld kwijtgeraakt. Makonde houdt vol dat de koning van niets wist en er is ingeluisd door zakenpartners. "Ja, hij heeft auto's ontvangen. Maar hij kreeg die van mensen van wie hij wist dat ze vermogend waren, mensen met bedrijven. Hij wist niet dat het geld uit oneigenlijke bronnen kwam.''
Die bronnen zijn vooral oude bejaarden, die hun hele leven lang bij VBS gespaard hebben. "Ik weet niet waar het geld is gebleven'', zegt Mudzunga Nemapate. Ze spaarde 33 jaar voor haar uitvaart. Alles bij elkaar meer dan 7000 euro. Maar nu de dood haar op de hielen zit, blijkt al het geld verdwenen.