Groningers in aardbevingsgebied geloven steeds minder in goede afloop
Een half jaar na het kabinetsbesluit om de gaskraan dicht te draaien, hebben Groningers weinig vertrouwen in het nieuwe beleid. Ze twijfelen aan de goede bedoelingen van de Rijksoverheid. Dat blijkt uit de gezondheidsmonitor van de Rijksuniversiteit Groningen. Sinds 2016 wordt onderzocht hoe het met de gezondheid, het veiligheidsgevoel en het toekomstperspectief van de Groningers gaat.
Uit de laatste meting, die vandaag verschijnt, blijkt dat ze denken dat er verborgen agenda's zijn, zoals het doelbewust vertragen van de aanpak, of dat beleidsmaatregelen dingen mooier voorstellen dan ze zijn.
Wanhoop
Een van die Groningers met twijfels is Harm Jan de Vries (77) uit Overschild. De tranen staan hem in de ogen en hij zegt dat hij de wanhoop nabij is. Zijn huis heeft veel schade door de gaswinning. En het staat schots en scheef. "De situatie is zorgelijk, maar niet onveilig", constateerden schade-experts.
De Vries kan 10.000 euro krijgen, maar dat is volgens hem veel te weinig om de hele fundering te vervangen en de rest van de schade te herstellen. Zijn huis moest versterkt worden, zodat hij en zijn vrouw bij een zware aardbeving op tijd naar buiten konden komen. En nu blijkt de versterking toch niet nodig.
Het steekt de Groninger dat architect Winny Maas samen met de dorpsvereniging plannen ontwikkelt voor een straat verderop. Ook die huizen moesten worden versterkt, maar vanwege de hoge kosten worden ze gesloopt. De eigenaren hebben al zwart op wit dat ze een nieuw huis krijgen.
Met De Vries zijn dat soort concrete afspraken over de versterking niet gemaakt. En nu de gaskraan wordt dichtgedraaid, gebeurt dat ook niet, want een rekenkundig model heeft inmiddels bepaald dat zijn huis veilig is als er minder gas wordt gewonnen.
Onzekerheid
Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen zien in hun gezondheidsmonitor dat niet alleen De Vries zich zorgen maakt. De minister heeft besloten de gaskraan uiterlijk in 2030 dicht te draaien, waardoor de veiligheid in Groningen verbetert. Maar volgens de onderzoekers heeft dat er niet toe geleid dat de Groningers opgelucht ademhalen.
Onderzoekster Katherine Stroebe van de RUG constateert dat 65 procent van de ondervraagden geen vertrouwen heeft in het dichtdraaien van de gaskraan en het afschalen van de versterkingsoperatie. Ook voelt 85 procent zich niet veiliger met dat vooruitzicht. "Mensen twijfelen aan de motieven van de overheid", zegt Stroebe. Ze vindt het gebrek aan vertrouwen in maatregelen van de overheid zorgwekkend.
Ook de broer van De Vries, Jan Treinko, woont in Overschild. Hij woont aan de Meerweg, waar de vernieuwingsplannen waarschijnlijk doorgaan, maar heeft de pech dat hij in een huurhuis woont. Daardoor is hij afhankelijk van woningcorporatie Lefier, die heeft besloten dat twee van de acht huurhuizen moeten verdwijnen. Als gevolg van dat besluit moet Treinko het huis verlaten waar hij al 51 jaar woont.
Trauma
Voor huisarts Addink in Middelstum, een paar dorpen verderop, zijn de klachten die beide mannen hebben aan de orde van de dag. Ze houdt de aardbevingsgerelateerde klachten van haar patiënten bij, al is er geen officiële code voor bij de zorgverzekeraars. Die heeft ze zelf maar ontwikkeld.
Niet alle huisartsen in het gebied doen dat, want het is lastig aan te tonen dat de aardbevingen de mensen ziek maken. "Ik zie wel dat mensen die al eerder trauma's hebben opgelopen echt last hebben. Ze hebben het gevoel de grip op hun leven helemaal kwijt te raken, met alle gevolgen van dien", zegt Addink.
En volgens de huisarts zijn de klachten alleen maar groter geworden door de onzekerheid over de versterkingsoperatie. "Ook ik snap daar niets meer van. Het is allemaal zo willekeurig wie wel of niet geholpen worden. Hoger opgeleide mensen met connecties lukt het best om dingen te regelen. Maar ik kom zoveel mensen tegen in dit gebied die dat niet kunnen. Dat voelt heel oneerlijk."
Jaren in de wacht
Onderzoekster Katherine Stroebe van de RUG ziet de ervaring van de huisarts ook terug bij de ondervraagden. "De kern is dat bewoners heel concrete problemen hebben. Ze hebben schade of wachten op versterking. Men wil een directe en daadkrachtige aanpak, die is ze ook al vaker beloofd. Maar ondertussen staan ze soms jaren in de wacht." Het onderzoek is eerder gedaan, maar wat Stroebe dit keer het meest opvallend vindt, is dat de hoop van mensen afneemt op een goede toekomst.
