Eerst waren de Saudische miljarden welkom, nu is de techwereld stil
De afgelopen jaren stonden techbedrijven in de rij om financiering te krijgen van Saudi-Arabië. Vele miljarden vloeiden vanuit het olierijke land naar de westkust van Amerika. Met de dood van journalist Khashoggi staat die relatie volop in de belangstelling én onder druk.
Zo besloot Uber-topman Dara Khosrowshahi vorige week, net als veel andere prominente genodigden, om niet naar het Future Investment Initiative in Riyad te gaan. Dit congres is een initiatief van kroonprins Mohammed bin Salman, die in verband wordt gebracht met de dood van de kritische journalist. De bijeenkomst waar zakenwereld en politiek samenkomen, is vandaag begonnen.
Geen robot, maar afzeggingen
Vorig jaar was het congres nog de plek waar robot Sophia - die een levensecht gezicht heeft - het Saudische staatsburgerschap kreeg. Een pr-stunt die moest aantonen hoe vooruitstrevend het land is. Een stunt die ook de nodige kritiek uitlokte vanwege de achtergestelde positie van vrouwen in het land.
Dit jaar is er geen stunt met een menselijke robot en volgt de ene afzegging op de andere. Denk naast de topman van Uber aan Diane Green, die bij Google verantwoordelijk is voor de steeds belangrijker wordende cloud-afdeling. Dat is het departement dat de computerkracht van de zoekgigant verhuurt aan andere bedrijven. Ook minister Hoekstra van Financiën besloot om thuis te blijven.
Vandaag meldde The Wall Street Journal dat de topman van Softbank toch geen toespraak gaat houden. Het bedrijf, een Japanse techreus, heeft het grootste tech-investeringsfonds ter wereld dat voor bijna de helft gevuld is met Saudisch geld.
De baas van oliegigant Total gaat wel; hij denkt dat een boycot geen zin heeft. Daarnaast heeft het Franse concern onlangs met Saudi-Arabië een deal gesloten; het bedrijf gaat een nieuw petrochemisch complex bouwen waarmee 5 miljard dollar is gemoeid. De topman verkeert naar verwachting in Saudi-Arabië in het gezelschap van vooral Russische en Aziatische topbestuurders en lager geplaatste westerse bankiers.
'Geïnvesteerd geld gaat niet terug'
Tegelijkertijd is het de vraag of de afzeggingen uit de techwereld meer zijn dan symboolpolitiek. Afgelopen week vertelde de goed ingevoerde techjournalist Kara Swisher in een podcast over een diner dat ze had met mensen die zich binnen de techwereld bezighouden met investeringen.
"Iedereen daar sprak vol afschuw over de zaak en schaamde zich", vertelt Swisher. "Tegelijkertijd gaat de techwereld het geld niet teruggeven aan de Saudiërs en werd tijdens het diner opgemerkt dat er overal geld is dat vanuit Saudi-Arabië of een andere twijfelachtige bron wordt overgemaakt."
Volgens berekeningen van The Wall Street Journaal investeerde de kroonprins sinds 2016 al 11 miljard dollar in Amerikaanse start-ups. Nu vloeit het geld rijkelijk in Silicon Valley, maar dit bedrag is niettemin ongewoon groot. De zakenkrant merkt op dat het nog niet een investeringspartij in Amerika is gelukt om überhaupt zoveel geld op te halen voor het doen van investeringen.
En dat 'hand ophouden' zorgt nu op z'n zachtst gezegd voor ongemak. De WSJ vroeg aan 22 bedrijven die geld hebben gekregen van Softbank of van de Saudi's, om een reactie op de zaak-Khashoggi. Het antwoord was 'geen commentaar' of er kwam helemaal geen reactie. Alleen Uber liet van zich horen: het bedrijf verwees naar het feit dat Khosrowshahi zijn bezoek had geannuleerd en dat hij zich zorgen maakt over de berichtgeving.
"Silicon Valley is heel hypocriet geweest door het accepteren van geld, afkomstig van een antisemitisch land dat homo's vervolgt en vrouwen discrimineert", zegt investeerder Keith Rabois tegen de krant.
Ga niet op de foto met de kroonprins.
Er klinkt nu veel verontwaardiging vanuit de techwereld. Maar de vraag is hoelang dat duurt, zegt Midden-Oostenexpert Erwin van Veen van instituut Clingendael. "De commerciële belangen zijn groot", zegt hij, wijzend op de handel in olie en wapens.
Van Veen denkt dat de Saudi's zo veel geld in technologie investeren omdat ze kennis van buitenaf nodig hebben om hun economie minder afhankelijk te maken van olie en gas. De vraag is of deze affaire daar op lange termijn echt iets aan verandert. "Wellicht dat westerse bedrijven minder zullen investeren in het land", zegt Van Veen. "Hoewel de Saudiërs op korte termijn van buiten geen geld nodig hebben, kan dit op lange termijn wel problemen opleveren."
Niet op de foto met kroonprins
De techsector zal het geld niet zomaar teruggeven aan de Saudiërs en de conferentie in Riyad is gewoon begonnen. Al zal dit jaar de sfeer misschien wel anders zijn dan vorig jaar. "Ga niet op de foto met de kroonprins", zei een anonieme bankier tegen de Financial Times. Desondanks kreeg de prins, die onaangekondigd langskwam op 'zijn' conferentie, een staande ovatie van de aanwezigen.
