Leiding Oud-Katholieken liet misbruikslachtoffers in de kou staan

De leiding van de Oud-Katholieke Kerk heeft van de jaren 70 tot nu onvoldoende ingegrepen bij meldingen van seksueel misbruik. Mededogen met de dader en angst voor reputatieschade voor de kerk hadden meer prioriteit dan optreden. Daardoor bleven slachtoffers steeds weer "in de kou staan".

Dat concludeert een commissie onder voorzitterschap van oud-president Wiel Stevens van het gerechtshof in Den Bosch, die de afgelopen anderhalf jaar onderzoek heeft gedaan naar het misbruik binnen de kleine, als verlicht bekendstaande geloofsgemeenschap (zo'n 4500 leden). Stevens en zijn collega's hebben allen veel ervaring met het onderwerp als lid van de klachtencommissie seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk.

Naar aanleiding van de bevindingen van de commissie heeft de leiding van de Oud-Katholieke Kerk met twee slachtoffers een 'bemiddelingsbijeenkomst' belegd. Een vertegenwoordiger van de kerk heeft hun naast excuses ook een schadevergoeding aangeboden, die de slachtoffers hebben geaccepteerd.

Diepe excuses

De leiding biedt slachtoffers "diepe excuses" aan en zegt te beseffen dat hun leed door de handelwijze van de Oud-Katholieke Kerk is vergroot. Alle aanbevelingen van de commissie worden overgenomen. Zo moeten alle priesters voortaan een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) overleggen.

Aanleiding voor het onderzoek vormde de arrestatie begin vorig jaar van een Oud-Katholieke priester in Cambodja die seksueel expliciete foto's had gemaakt van jonge kinderen. Over deze priester bleek in 2001 tijdens zijn opleiding al een melding te zijn gedaan door de ouders van een slachtoffer, vanwege eerder seksueel misbruik.

Desondanks gingen er intern nooit alarmbellen rinkelen. Tamelijk recent ging de priester nog geregeld mee als begeleider op weekenden voor kinderen van 11 en 12 jaar, valt te lezen in het onderzoeksrapport.

Nieuwe gevallen

Naar aanleiding van de publiciteit over deze zaak kwamen er vorig jaar nog zes misbruikgevallen aan het licht, waarvan er vijf ook nieuw waren voor de kerkleiding.

In de reeds bekende kwestie ging het om een man die in de jaren 70 jongeren 'in de kost had' in zijn pastorie. Hij is inmiddels overleden, net als de andere beschuldigden. Een van zijn slachtoffers had in 2015 al een klacht tegen hem ingediend, die door de klachtencommissie van de kerk gegrond werd verklaard.

De commissie heeft met dit slachtoffer en met een ander slachtoffer gesproken, die "overtuigend en in detail hebben verklaard over de wijze waarop ze seksueel zijn misbruikt". Ook hier was de kerkleiding op de hoogte - zeker van de geruchten over de man - maar deed niets. Deze twee slachtoffers hebben inmiddels een schadevergoeding gekregen.

In totaal heeft de commissie met meer dan veertig mensen gesproken, onder wie tien slachtoffers van het misbruik binnen de Oud-Katholieke Kerk. Daarbij zijn geen nieuwe namen van daders naar voren gekomen en zijn geen formele klachten ingediend. Soms vond een slachtoffer het niet nodig dat er nadere actie werd ondernomen, soms gold dat voor andere gelovigen die dingen wisten. Ook speelde mee dat zij nog steeds waardering hadden voor de dader, dat ze de kerk en diens familie niet wilden schaden of dat ze waren bang voor afkeuring binnen de gemeenschap.

De commissie spreekt van een "geloofsgemeenschap met een familiair karakter", waarin "een cultuur van elkaar aanspreken op gedrag weinig ontwikkeld was".

Geschorst

Bij vijf van de zeven meldingen over daders heeft de commissie concreet kunnen vaststellen dat er inderdaad sprake is geweest van seksueel misbruik. Bij twee niet, maar in deze gevallen is het volgens Stevens "zeker niet uit te sluiten". Alleen de priester in Cambodja is nog in leven. Hij zit nog altijd in de cel en is formeel geschorst door de kerk.