Gephotoshopte schoolfoto? 'Ouders doen het met de beste bedoelingen'

• Carmen Dorlo en Anouk Kantelberg

  redacteuren Online

Een blauwe plek of een litteken op een schoolfoto weggehaald met Photoshop: het komt steeds vaker voor. Ouders hebben meer eisen voor het eindresultaat van de jaarlijkse schoolfoto, meldde het NOS Jeugdjournaal vrijdag. Het verhaal maakte de afgelopen dagen veel los.

Op Facebook werden honderden reacties achtergelaten. Veel mensen zijn woedend. "Laat je kinderen gewoon zichzelf zijn", schrijft Emile bijvoorbeeld. En Ria noemt het "te gek voor woorden." Voor Petra was het juist een uitkomst. "De eerste foto op de crèche en onze dochter had waterpokken. Er zijn er een groot aantal weggepoetst zodat de foto toch erg mooi is geworden."

Liesbeth Woertman snapt de boze reacties wel. Ze is hoogleraar psychologie en schrijver van het boek Moeders mooiste, de schone schijn van het uiterlijk. "Belachelijk, dat is het eerste woord dat bij mij opkwam toen ik het las", zegt ze.

Litteken weggewerkt

"Je zegt zo eigenlijk tegen je kind dat het niet leuk genoeg is. De hardheid onder kinderen is al hoog. Heb je rood haar of een bril, dan heb je het niet makkelijk", zegt Woertman. "Maar je ouders zouden altijd van je moeten houden zoals je bent, niet dingen willen wegvegen op een foto."

Joyce van de Pas heeft drie jaar geleden ook een gephotoshopte schoolfoto van haar dochter gekregen. Ze had er alleen niet om gevraagd. "Mijn dochter kwam thuis met het fotopakketje en tot mijn grote verbazing zag ik dat het litteken op haar voorhoofd weg was gehaald."

De dochter van Van de Pas had het litteken overgehouden aan een wintersportongeluk. "Ten tijde van de schoolfoto was dat nog niet zo lang geleden. Het litteken was dus nog helemaal rood." Maar dat zou niet uit moeten maken volgens haar. "Ik wil mijn kind niet meegeven dat ze niet goed is met het litteken."

Foutje van de fotograaf

Ze schreef een blog over het voorval en daar kwamen ook honderden reacties op. "De meesten vonden dat ik groot gelijk had, maar er waren ook mensen die vonden dat ik me aanstelde."

Later kwam ze ook in contact met de schoolfotograaf. Die was zich in eerste instantie van geen kwaad bewust. "Ze zei dat het een foutje was", vertelt Van de Pas. "Ze ging ervan uit dat ik dat wilde, omdat ze wel vaker het verzoek kreeg van ouders om dingen weg te werken. Pukkeltjes of spleetjes tussen tanden, enzo."

Het Jeugdjournaal ging langs op de John F. Kennedyschool in Dordrecht:

Hoogleraar Woertman is bang dat door deze trend een nieuw ideaalbeeld ontstaat. "We weten dat door de 'perfecte mensen' in de reclamewereld een vertekend ideaalbeeld ontstaat, dat het zelfbeeld van kinderen kan aantasten. Maar hierdoor ontstaat er nóg een ideaalbeeld: namelijk de ideale zelf. Hoe je er bijvoorbeeld uit zou moeten zien zonder puistjes. Die ideale zelf wordt je voorgehouden door de gephotoshopte schoolfoto." Daardoor wordt de kans op een gekrenkt zelfbeeld nog groter, zegt Woertman.

De 'lelijke' schoolfoto hoorde er vroeger toch wel een beetje bij. Woertman denkt dat dit veranderd is omdat de wereld waarin we leven zo anders is. "We leven niet meer in een zintuiglijke wereld, we leven nu in een beeldwereld. In een beeldwereld kan gemanipuleerd worden. Kijk naar sociale media, bijvoorbeeld." Dat in combinatie met dat gebruik maken van cosmetische chirurgie steeds meer geaccepteerd wordt. "We kunnen onszelf nu ook veranderen als we dat nodig vinden", zegt Woertman.

Maar wat ouders precies beweegt is giswerk, zegt Eddie Brummelman, ontwikkelingspsycholoog aan de Universiteit van Amsterdam. "Mogelijk heeft het te maken met dat ouders de afgelopen decennia individualistischer zijn geworden." Dat heeft volgens hem effect op de opvoeding. "Kinderen moeten uitblinken en uitsteken boven anderen."

Het is waarschijnlijk ook niet op iedere school een onderwerp, maar de drempel om het te doen wordt wel lager als meer ouders zich ermee bezig houden. "Het heeft te maken met een cultuur", vertelt Brummelman. "Mogelijk vragen ouders sneller om het bewerken van foto's als de moeder van het beste vriendje het ook doet. Je krijgt een lagere drempel."

Beste bedoelingen

Woertman is bang dat er in de toekomst alleen maar meer gephotoshopte schoolfoto's opduiken. "Er is nog niet zo veel tegenbeweging waardoor het minder wordt. Maar kom op zeg, het is gewoon een schoolfoto. So what? Waarom mag je kind er niet gewoon moe uitzien op een dinsdagmiddag?"

Het bewerken van schoolfoto's heeft volgens Brummelman waarschijnlijk een onschuldige achtergrond. "Ouders willen dat hun kind zo goed mogelijk voor de dag komt. Ze doen het met de beste bedoelingen, maar het zou kinderen mogelijk de boodschap kunnen geven dat ze perfect moeten zijn."