Roemenië maakt zich onder toeziend oog van Brussel op voor referendum homohuwelijk

• Sander van Hoorn en Bert van Slooten

Onder de grote vlag op het Universiteitsplein in Boekarest delen twee jonge mensen folders uit. De T-shirts die ze dragen - wit met een blauwe cirkel - laten zien dat ze mensen oproepen om vóór te stemmen bij het referendum komend weekend. Vóór het opnemen in de grondwet dat het huwelijk voorbehouden moet zijn aan mannen en vrouwen. En niet aan mensen van hetzelfde geslacht.

"Alsof dat nog een verschil gaat maken", zeggen Viktor en Florin. In hun appartement vertellen ze over de bedreigingen die ze krijgen. "Vooral als Florin weer eens een televisiedebat gehad heeft", zegt Viktor. "Dan ben ik bang tot het moment dat hij weer thuis is".

Het referendum gaat sowieso nergens over, zeggen de mannen. Want in de grondwet staat nu misschien nog niet dat het over 'mannen en vrouwen' gaat, in de normale wet al wel. Daardoor kunnen ze bij ziekte niet over de behandeling van de ander beslissen en hebben ze zelfs problemen als de een namens de ander een postpakketje wil ophalen.

EU-correspondent Sander van Hoorn doet verslag uit Boekarest en merkt zelf de vijandigere sfeer:

Het referendum van komend weekend is een afleidingsmanoeuvre, zeggen ze. Bedoeld om de aandacht weg te houden bij het corruptieonderzoek dat loopt naar de machtigste politicus van het land, de sociaal-democraat Liviu Dragnea. Degene die onderzoek deed werd ontslagen, er zijn wetten in de maak die Dragnea en de zijnen moeten vrijwaren van vervolging en een demonstratie tegen corruptie werd hardhandig neergeslagen.

Analist Sorin Ionita is daarom bang dat het referendum niet eerlijk zal verlopen. "Dragnea heeft dit referendum gebruikt om de conservatieve bevolking te verenigen, zodat ze zich niet boos maken om over andere zaken. Het Europees Parlement en de Europese Commissie moeten de druk opvoeren. De leiders hier kijken naar waar landen als Hongarije en Polen mee weg kunnen komen. Niets doen betekent dat het hier nog erger wordt."

'Verkeerde kant'

Eurocommissaris Frans Timmermans zei vandaag in het parlement dat "het de verkeerde kant opgaat" met Roemenië. Brussel maakt zich grote zorgen over de ontwikkelingen in de Oost-Europese lidstaat. Volgens de Nederlandse eurocommissaris zien we geen stappen vooruit, maar stappen achteruit. "Het is nog niet te laat, de wetten waar we ons zorgen over maken zijn nog niet aangenomen."

Het Europees Parlement debatteerde vandaag in Straatsburg over de situatie in Roemenië. Premier Vasilica Dancila vindt dat de zorgen van Timmermans en het parlement overdreven zijn. "Er wordt veel gesproken over corruptie en de rechtspraak. Dat is allemaal mooi en prachtig, maar er worden bewijzen vervalst voor het bestrijden van die corruptie. Daar hoor ik niemand over", zo sprak ze strijdvaardig.

Timmermans wil graag in gesprek met de Roemeense regering over naleving van de regels, maar waarschuwt dat hij uiteindelijk geen enkel middel onbenut zal laten, zoals bijvoorbeeld een gang naar het Europees Hof van Justitie.

Vooral de kritiek dat de Roemeense politie te hard heeft opgetreden tegen demonstranten, vindt de premier onterecht. "De politiek in elk ander Europees land zou op dezelfde manier zijn opgetreden", zei Dancila, die wel met de EU in gesprek wil over de toekomst van haar land.

Dat zal dan zijn na het referendum van dit weekend. De tegenstanders van de wetswijziging hopen niet zozeer te winnen - daarvoor zijn ze met te weinig. Ze hopen dat er door een boycot zo weinig mensen gaan stemmen, dat het referendum ongeldig is. mensen stemmen. Die hoop verklaart ook de graffiti op sommige muren in Boekarest: #boicot.