Robot Sophia lijkt net een mens, maar is net zo 'dom' als een chatbot
'Ze' spreekt enorm tot de verbeelding. Robot Sophia, bedacht door een bedrijf uit Hongkong, reist de wereld over. Zo was ze te gast bij de Verenigde Naties en The Tonight Show with Jimmy Fallon, een bekende Amerikaanse tv-show. De makers hebben 'haar' een vrouwelijk gezicht gegeven en gezichtsuitdrukkingen aangeleerd. Dat zorgt ervoor dat ze er menselijk uitziet.
Sophia is vandaag voor het eerst in Nederland, vanwege een leiderschapscongres in Amsterdam. Genoeg reden voor de NOS om haar te spreken, om met eigen ogen te zien waar de hype over gaat en om erachter te komen of die wel terecht is.
Sophia 'testen'
De NOS mocht Sophia zeven vragen stellen. Vijf daarvan moesten een week van tevoren worden ingediend. Op die vragen kon ze dus prima antwoord geven. De twee andere vragen mochten we zelf inbrengen.
En dus besloten we om de robot een beetje te testen. Zo stelden we een vraag in het Nederlands ('Hoe moeten mensen je zien? Als een mens of als een robot?') en "Do you like the Dutch?". Haar antwoord: "Can you please repeat that."
Dit is wat robot Sophia allemaal te zeggen had:
Wat allereerst opvalt als je Sophia ziet, is dat ze klein is. Iedereen - groot of klein - moet een beetje bukken om haar aan te kunnen kijken. Als je haar in het gezicht kijkt, is de kans best aanwezig dat je de gedachte krijg "zij lijkt op iemand, maar op wie?" Dat is geen gekke gedachte: haar gezicht is gebaseerd op dat van Audrey Hepburn.
Als je eenmaal met haar begint te praten ontstaat er een wonderlijke conversatie, waarbij je nog altijd wel het gevoel hebt dat je met een soort mens te maken hebt, maar tegelijkertijd merk je aan de antwoorden dat je met een computer aan praten bent.
Een collega van mij uit Canada noemde haar ongenuanceerd 'complete bullshit'.
"Je kijkt naar iets wat er menselijk uitziet. Dat doet veel met mensen", vertelt robot-onderzoeker Koen Hindriks van de TU Delft. "Het voelt daardoor alsof je bezig bent met een mens. Wat absoluut niet klopt, want je moet bedenken dat alles vooraf is voorgeprogrammeerd."
Hindriks vervolgt: "Een collega van mij uit Canada noemde haar ongenuanceerd 'complete bullshit'. Ik begrijp die reactie wel, die ben ik soms ook geneigd om te maken. Sophia begrijpt helemaal niks. Ja, ze geeft wel antwoord op je vraag, maar die vraag wordt van tevoren bedacht."
Dat betekent niet dat ze niks waard is, zegt Hindriks. "Sophia heeft een menselijk gezicht, dat is vrij uniek. Ze lijkt dus heel erg op mensen en kan ook emotie uitdrukken. Maar voor de rest is ze dus niet bijzonder intelligent." De onderzoeker vergelijkt haar met een chatbot, zoals je die tegenwoordig in apps op je smartphone kunt vinden.
Te veel robot, te weinig mens
Sophia maakt niet alleen binnen de wetenschap, maar ook daarbuiten een hoop los. Hindriks, maar ook andere onderzoekers die de NOS sprak, merken daarbij op dat Sophia niet de manier is waarop zij de toekomst van robots voor zich zien.
Daarbij wordt gewezen op wat uncanny valley wordt genoemd. Je kunt dit zien als een denkbeeld, wat stelt dat robots steeds meer op mensen gaan lijken. Volgens de onderzoekers zit Sophia er weliswaar menselijk uit, maar is ze tegelijkertijd nog zo computerachtig dat ze eigenlijk niet goed in te zetten is.
Volgens hen is de zogeheten Pepper-robot dan beter (zoals je boven deze alinea kunt zien). Of we uiteindelijk op het punt komen dat robots écht op mensen lijken, dat is afwachten en het is de vraag of we dat wel moeten hebben. Daar zal de komende jaren binnen en buiten de technische wetenschap volop over worden gediscussieerd.
