Stroomtekort in België: gemeentes worden van het net afgeschakeld

• Elise van Zijst en Thomas Spekschoor

België krijgt de komende maanden te maken met grote stroomtekorten. In november zal nog maar een van de zeven Belgische kerncentrales in werking zijn. Eén woord beheerst daardoor al dagen het nieuws: het 'afschakelplan'. Om te voorkomen dat België compleet in het donker komt te zitten, worden gemeentes één voor één van het net afgeschakeld, om het stroomnet te ontzien.

Als eerst zijn ze in Maasmechelen aan de beurt. Dat plaatsje ligt net over de grens bij Maastricht en hier maken ze zich zorgen, bijvoorbeeld Joyce van natuurwinkel Het Zonnetje. "We hebben hier aardappelkroketjes, pizza's, allerlei diepvriesproducten. De vriezers mogen nog wel drie uurtjes uitvallen, maar daarna houdt het echt op." Dan kan Joyce al die producten weggooien.

Toch is de kans reëel dat dat gaat gebeuren. De problemen van de kerncentrales zijn namelijk groot. Er is betonrot en er zijn problemen met de staalconstructie. Die problemen spelen al veel langer, maar juist nu het winter wordt en er meer behoefte is aan stroom, liggen zes van de zeven centrales eruit voor groot onderhoud.

En dus bereidt de gemeente Maasmechelen zich serieus voor op stroomuitval Burgemeester Raf Terwingen heeft op drie plekken noodgeneratoren staan en waarschuwt inwoners. "Een aantal Maasmechelaars is afhankelijk van medische apparatuur. Wij zeggen tegen hen: let op, als de stroom gaat uitvallen, zorg dat u zelf een noodgenerator heeft op benzine." Te gek voor woorden eigenlijk, vindt ook Terwingen zelf, maar hij kan niet anders. "Je moet nou eenmaal met de werkelijkheid omgaan. Dit is nu een gegeven."

Ook scootmobiel moet aan de stroom

Niet ver van het gemeentehuis staat een wooncomplex voor ouderen. Een vrouw in een scootmobiel weet nog niets van het afschakelplan, maar van de stroomtekorten heeft ze gehoord. Ze begrijpt er weinig van. "Waarom hebben ze zich niet beter voorbereid? We betalen daar toch allemaal genoeg voor?"

Voor haar en haar medebewoners zouden de stroomtekorten inderdaad een groot probleem zijn. "We doen maar één keer in de week boodschappen. Wat moeten we dan met al die producten in de diepvries? En de verwarming? We zitten allemaal veel stil, dan krijgen we het snel koud." Ook haar scootmobiel heeft veel stroom nodig.

Joyce van natuurwinkel Het Zonnetje kan maar weinig begrip opbrengen voor het dreigende stroomtekort. "Waarom moet alle onderhoud tegelijkertijd gebeuren? Als ik grote schoonmaak in mijn winkel heb, dan doe ik dat toch ook tussen de bedrijven door? Daar kan ik toch mijn winkel niet voor sluiten? Het is niet normaal dat zij de kerncentrales wel dicht doen."

Energie uit het buitenland

"Misschien moeten we maar stroom gaan inkopen bij onze noorderburen," zegt burgemeester Raf Terwingen. "Dan kan de Nederlandse overheid mensen bij jullie zonder stroom zetten, als die gekke Belgen maar genoeg betalen." Het is maar half grappend bedoeld, want dit is precies de voorlopige oplossing van de Belgische overheid. België importeert een enorme hoeveelheid energie uit het buitenland, maar liefst 4.941 megawatt. Dat is zo'n beetje de helft van het totale Belgische elektriciteitsverbruik.

Elektriciteitsproducent Electrabel hoopt dat er aan het einde van het jaar wel weer vijf van de zeven kernreactoren draaien, maar uiteindelijk beslissen zij daar niet over. Dat doet de Belgische overheid en die geeft daarop nog geen enkele garantie. Minister Marghem heeft Electrabel wel zover gekregen dat oude gascentrales en dieselgeneratoren de komende maanden voor extra energie zullen zorgen, maar dat is bij lange na niet voldoende om het hele probleem op te lossen.