Zwanger worden via stamcel stap dichterbij: 'We zijn al heel ver'

De wetenschap is weer iets dichterbij het maken van eicellen uit stamcellen. Met deze techniek kunnen in de toekomst - in theorie - onvruchtbare vrouwen alsnog zwanger worden. Met behulp van hun eigen huidcellen bijvoorbeeld.

Een Japans team is het gelukt menselijke stamcellen op te kweken tot een voorstadium van eicellen. De onderzoekers publiceerden de resultaten van hun onderzoek donderdag in het wetenschappelijk blad Science.

"Ze hebben vroege kiemcellen bijna tot de allerlaatste stap van eicelontwikkeling gebracht in het lab", zegt hoogleraar voortplantingsbiologie Sjoerd Repping (AMC). Deze kunstmatig ontwikkelde eicellen lijken volgens Repping op de eicellen die pasgeboren vrouwen hebben. "Maar het zijn dus nog niet eicellen die je kunt bevruchten", zegt hij in Nieuws en Co op NPO Radio 1.

Het is al mogelijk om stamcellen te maken uit huidcellen. Maar de verandering van stamcel tot eicel is een uiterst gecompliceerd proces. Het is nog onduidelijk hoe dat precies kan worden gedaan. Toch is het de Japanners gelukt door menselijke stamcellen in het eierstokweefsel van muizen te plaatsen.

Repping is onder de indruk van de prestatie van het Japanse team. "Ik verbaas me iedere keer weer hoe snel de ontwikkelingen gaan. Die onderzoekers in Japan zijn al heel ver om deze cellen van de mens te maken." Hij denkt dan ook dat het uiteindelijk zal lukken om volwaardige eicellen te maken van stamcellen. "Ja, dat gaat een keer gebeuren. We begrijpen steeds beter welke signalen er nodig zijn om de cellen te veranderen."

Er moet dus nog wel een laatste stap worden gemaakt. Maar als het eenmaal lukt om volwaardige eicellen te maken, dan kunnen onvruchtbare vrouwen zo toch genetisch eigen kinderen krijgen. Bijvoorbeeld als een vrouw op jonge leeftijd door een chemokuur onvruchtbaar is geworden, maar ook voor vrouwen die vanwege hun leeftijd niet meer zwanger kunnen worden.

"Dan zou je een huidcel kunnen nemen, die transformeren tot een stamcel en daarna ontwikkelen tot een eicel", legt Repping uit. "En dan zou je die eicel weer kunnen bevruchten. Zo kan je toch zwanger worden van een kind dat genetisch gezien van jou afkomt."

Willen we dit?

Het zou volgens de hoogleraar op korte termijn mogelijk kunnen zijn. Maar, benadrukt hij, als het technisch mogelijk is, is het niet automatisch ook veilig. Zowel voor de moeder als voor het ongeboren kind. En zelfs als het 100 procent veilig zou zijn, dan is er nog het ethische vraagstuk: wie mag het gaan gebruiken?

Repping heeft met vragenlijsten onderzocht hoe de gemiddelde Nederlander daarover denkt. "Het blijkt dat er veel steun is voor zo'n behandeling als het gaat om mensen die op jonge leeftijd onvruchtbaar zijn geworden. Meer dan 90 procent van de samenleving vindt het dan een goed idee, mits de behandeling veilig is."

Er lijkt minder draagvlak voor bevruchting via eicellen uit stamcellen als het gaat om vrouwen die vanwege ouderdom onvruchtbaar zijn geworden. "Als we het specifiek hebben over vrouwen van 50 die van nature geen kinderen meer kunnen krijgen, dan is 1 op de 6 Nederlanders er voorstander van dat het aangeboden moet worden."