Eerste dag politieke beschouwingen voorbij, dagje rust, vrijdag verder

Het liveblog is gesloten

Tot vrijdag!

Samenvatting derde deel debat terugkijken?

Debat is klaar, vrijdag geeft premier Rutte antwoord

Alle 13 fracties zijn aan het woord gekomen, doorgaans geeft de premier de volgende dag zijn reactie op de vragen en kritiek. Maar Rutte moet donderdag naar een Europese Raad is Oostenrijk, dus gaan de Algemene Politieke Beschouwingen vrijdag verder.
De NOS zendt dit ook live uit op NPOPolitiek en NPO1. Ook is er weer een liveblog om het debat op de voet te volgen.

Politici keuvelen expres

Baudet begint met gedicht over "mooie dingen"

De leider van Forum voor Democratie begint met een gedicht en een verhaal uit het boek Animal Farm van de Engelse schrijver van George Orwell. Hij hekelt het eigen belang van politici, die alleen bezig zijn met hun volgende baantje. Hij denkt ook dat de Kamerleden vandaag lang met elkaar in debat gingen om het 8-Journaal te halen. "De coalitie luistert niet", zegt Baudet. Hij denkt dat Rutte een andere baan ambieert, leider van de Europese Unie.

Denk-leider Kuzu over het tegen elkaar opzetten van mensen

Kuzu: kloof tussen arm en rijk

Oppositiepartij Denk vindt dat de kabinetsplannen de kloof tussen rijk en arm worden vergroot, door "asociale btw-verhoging', de verhoging van de zorgpremie en andere "verschrikkelijke" maatregelen. "De rijken worden rijker en de armen worden armer. Tijdens de crisis moest ingeleverd worden en nu het goed gaat, krijgen de multinationals geld erbij. Dat is diefstalbeleid."

Van der Staaij uit kritiek op staatswiet-experiment

SGP vraagt Rutte om Salomonsoordeel

SGP-leider Van der Staaij begint met een raadsel over een jongetje die vroeger Salomo wilde zijn en dat blijkt Rutte te zijn. Het gaat om een wijs besluit dat de SGP wil over een aantal onderwerpen, zoals een gezinsvriendelijke belastingbeleid, een terughoudend asielbeleid en het staatswiet-experiment. Over de afschaffing van de dividendbelasting gaat hij niet uitgebreid in. "Is er nu werkelijk geen creatieve andere manier te vinden om het Nederlandse vestigingsklimaat te versterken dan met deze wel heel vergaande maatregel?", vraagt Van der Staaij zich af. De SGP is de enige oppositiepartij die nog geen definitief standpunt heeft ingenomen over deze maatregel.

Krol waarschuwt voor zelfgenoegzaamheid

Krol: eerst zien, dan geloven

De partijleider van 50Plus erkent dat de koopkracht er voor ouderen erop vooruit gaat, maar echt blij is hij er niet mee. "Er staat een plusje, maar eerst zien en dan geloven." Hij wil dat de aow-leeftijd weer omlaag gaat. De partij vindt dat het vertrouwen in de politiek vermindert. "Veel burgers voelen zich niet gehoord. Politici zijn vooral bezig met baantjes-jagen. Burgers doen nu nog niet, maar de onrust kraait."

De partij komt met een tegenbegroting, waarin een aantal maatregelen staat om de positie van ouderen te verbeteren.

Thieme beschuldigt kabinet van politieke bangmakerij

Thieme hekelt "zelfgenoegzame politieke propaganda"

De leider van de Partij voor de Dieren vindt dat het kabinet de problemen van het klimaat doorschuift naar de volgende generatie. "Het kabinet grossiert in economische zelf-felicitaties en schuift ecologische en sociale kosten door naar volgende generaties'"zegt Thieme. "Mensen, dieren en het klimaat zijn het kind van de rekening." Ze spreekt over zelfgenoegzame politieke propaganda en vindt dat de politiek steeds technocratischer is geworden. De relatie met multinationals is veel te hecht, vindt Thieme. "Lobbyisten lopen de deur plat bij politici. Het is democratische normvervaging."

Kabinet moet meer doen voor jongeren, zegt Segers

Debat gaat sneller, alleen vijf kleine fracties aan het woord

De Kamerleden houden zich aan de afspraak, het aantal en de lengte van de interrupties nemen af. Nachtwerk wordt het waarschijnlijk niet.

Premier moet in Brussel inzetten voor Lesbos-vluchtelingen

De ChristenUnie wil dat de premier zich bij de Europese Raad inzet voor de verbetering van de leefomstandigheden van vluchtelingen op het Griekse eiland Lesbos. "Hun situatie is mensonterend, beschamend en ronduit gevaarlijk."

Segers: Onze samenleving raakt verder verdeeld

De leider van de ChristenUnie is tevreden dat het goed gaat met de economie en dat het kabinet zes miljard euro investeert in onderwijs, in zorg, in veiligheid en in het openbaar bestuur. Maar geld zegt niet alles, maakt Segers duidelijk. "Want we zien dat in onze samenleving steeds verder verdeeld raakt. Dat de onderlinge verschillen steeds hardnekkiger worden." De kleinste coalitiepartij wil dat er extra aandacht is voor jongeren en ook het klimaat. "Ik wil de enorme rekening van klimaatverandering niet doorschuiven naar volgende generaties."

"Dit zijn vier corpsballen die zich misdragen"

Asscher doet een nadrukkelijke oproep aan het premier Rutte om alsnog af te zien van de afschaffing van de dividendbelasting. Hij vindt dat de coalitie moet luisteren naar de "stem van het volk", die de maatregel niet snapt die 2 miljard euro kost. "Doe niet zo arrogant". De partijleiders Rutte, Buma, Pechtold en Segers zijn vier corpsballen die zich misdragen op het feest, zegt Asscher. Rutte is het haantje dat zich misdraagt en de anderen doen mee.

De koning heeft in de Troonrede gezegd dat dit kabinet steun nodig heeft van de oppositie, maar Asscher maakt duidelijk dat steun erg moeilijk is als de dividendbelasting niet van de baan is. "Laten we niet doormodderen op de mars van de aandeelhouders."

Asscher: er is behoefte aan positiever progressiever beleid

PvdA-leider Asscher memoreert dat het vandaag Jom Kippoer is, een Joodse feestdag en bekend als de dag van de verzoening. Hij mist respect in het debat. "We moeten proberen te luisteren naar elkaars overtuigingen."

Het kabinet zit in een "Oranje-gevoel-bubbel", zegt Asscher. "En straalt uit; waarom delen niet zoveel mensen dit?" Hij verwijt het kabinet negatief te doen tegen groepen die het minder hebben. "Stop met dat bashen", aldus Asscher. VVD-Dijkhoff vindt dat Asscher zelf ook negatief doet, door verwijten te maken tegen het kabinet.

Pechtold: "Het beste moet nog komen"

D66-leider Pechtold spreekt zijn vertrouwen uit in de toekomst van het kabinet-Rutte III. "Het beste moet nog komen. Het eerste jaar zit er op", aldus de partijleider. "Veel hordes moeten nog genomen worden en nu doorrennen."

Pechtold: Rutte, vraag Londen met Brexit te stoppen

Donderdag gaat Rutte naar de Europese Raad

Niet morgen, maar vrijdag is de tweede dag van de Politieke Beschouwingen, omdat de premier naar de informele Europese Raad gaat in Oostenrijk. En wat staat op de agenda, staat in de tweet van de premier. Jawel, de Brexit.

"Rutte moet naar Londen voor "exit van de Brexit"

D66-leider Pechtold wil dat Rutte bij de Britse regering gaat aandringen om alsnog bij de Europese Unie te blijven. Hij denkt dat Rutte daar de aangewezen persoon voor is. Hij moet pleiten voor een "exit van de Brexit". De Brexit is niet alleen funest voor de Britten, maar ook voor de Nederlandse economie.

Kamervoorzitter Arib: kort reageren, het is een beetje uit de hand gelopen

Arib wil dat de Kamerleden kort reageren en antwoorden op vragen. "Het is een beetje uit de hand gelopen", reageert de Kamervoorzitter op de duur van het debat.

Pechtold waarschuwt voor klimaatcrisis

D66-leider Pechtold waarschuwt voor een klimaatcrisis en dat de CO2-reductie echt gehaald moet worden. "We hebben nog dertig jaar om de door mensen veroorzaakte opwarming van de aarde te beperken tot twee graden.

Op dit moment wordt uitgerekend op welke manier de klimaat- en energiemaatregelen betaald moeten worden. Linkse partijen en het CDA vrezen dat burgers, meer dan bedrijven, de rekening krijgen. Pechtold: "De vervuiler betaalt". Hij verwacht van het kabinet "daadkracht". "Het is tijd om keuzes te maken."

Samenvatting tweede deel debat terugkijken?

Debat is geschorst tot 19.00 uur

Na de dinerpauze gaat D66-leider Pechtold beginnen. Het debat zal tot diep in de nacht doorgaan, zo is de verwachting.

CU en D66: SP houdt zich niet aan de feiten

De regeringspartijen D66 en ChristenUnie verwijten SP-leider Marijnissen dat ze een verkeerde voorstelling geeft over de welvaart in Nederland. "De publieke sector staat in de fik", stelt Marijnissen en haalt de lage lerarensalarissen aan. Segers en Pechtold wijzen erop dat de SP niet zoveel geld voor het onderwijs wilde uittrekken. Segers vindt het niet fair. "U spreekt over ons als de hoge heren in Den Haag die alles in de fik zetten." Pechtold: "Er is hier sprake van een kenniskloof."

Ron Fresen: Niemand komt tussen zwaar bevochten compromis

NOS-politiek verslaggever Ron Fresen zegt het geen van de oppositiepartijen zal lukken om de plannen van het kabinet wezenlijk aan te passen. "Wat het kabinet gaat doen is al een zwaar bevochten compromis van vier partijen, daar komt niemand tussen. Dat is dichtgetimmerd", aldus Fresen. Het debat is voor de partijen vooral een kans om te laten zien waar ze voor staan.

Buma: SP wilde 11 miljard uitgeven aan koop bedrijf

SP-leider Marijnissen is tegen de afschaffing van de dividendbelasting die ongeveer 2 miljard euro kost. CDA-leider Buma houdt haar voor dat de SP ooit 11 miljard wilde om Organon te kopen.

De eerste APB voor Marijnissen met vooral kritiek op neo-liberaal kabinet

SP-leider Marijnissen begon negen maanden geleden en heeft in haar eerste termijn eigenlijk vooral kritiek op het kabinet-Rutte III, vanwege bezuinigingen op de thuiszorg, de verzorgingshuizen en de lage salarissen in de publieke sector. "Het is niet rechtvaardig en het is niet gek dat mensen hun vertrouwen in de politiek verliezen." Ze wil het rauw kapitalisme beteugelen.

Ook heeft ze net als andere linkse partijen kritiek op de afschaffing van de dividendbelasting. "Ik ontkom er niet aan het d-woord te noemen."

Ze weerspreekt de kritiek van D66 dat de SP zich nooit constructief opstelt.

#Hoelangnog

De eerste politieke beschouwingen voor het relatief nieuwe SGP-Kamerlid Stoffer wordt een lange zit.

Buma hoopt op aanpassing VN-verdrag

Buma uit zorgen over kosten "groene rekening"

CDA-leider Buma benadrukt dat het kabinet "het meest groene kabinet ooit" is, maar dat hij niet wil dat de kosten van de vergroening zorgt dat de hardwerkende Nederlander voor de kosten moet opdraaien. "Dat mag niet het kind van de groene rekening worden." Hij vreest ook dat bij hoge kosten het draaivlak voor de CO2-reductie teveel afneemt. Klaver wil dat het CDA zegt dat de energierekening omlaag gaat, in plaats van omhoog, maar dat kan Buma niet beloven.

Asscher: ik word pissig, u geeft geld weg

De toon tussen Asscher en Buma is vinnig. Asscher snapt niets van de argumenten de CDA-leider zegt dat hij verantwoordelijkheid neemt door onpopulaire maatregelen te durven nemen. De PvdA-leider zegt dat hij pissig wordt. "Het is echt geld en u geeft het weg." Buma: "Ik durf het aan om een risico te nemen."

Buma: verdwijnen d-belasting zorgt voor veel banen voor veel gewone Nederlanders

Buma verdedigt de omstreden afschaffing van de dividendbelasting, omdat daardoor "heel veel banen ontstaan voor heel veel gewone Nederlanders. PvdA-leider Asscher denkt dat er helemaal niet zoveel banen bijkomen. Buma: "Ik sta liever niet aan de poort als we moeten zwaaien naar die mensen die hun baan verliezen. "Asscher vindt dat het CDA zich heeft laten chanteren door de grote multinationals. Buma vindt dat hij een verantwoordelijkheid heeft. "Ik zal me voor mijn kop slaan als ik later moet zeggen: we hebben het niet gedaan."

Buma: scheld niet in de Kamer, privéleven bespreek je hier niet

Buma: toon debat onder de maat

CDA-leider Buma begint zijn betoog met een statement dat hij de toon van het debat niet acceptabel vindt en dat de grenzen zijn overschreden. Hij verwees daarbij naar PVV-leider Wilders en Denk-voorman Kuzu, die van elkaar vinden dat ze "moeten oprotten". Ook is hij het er niet mee eens dat Wilders in het debat vanochtend het privéleven van D66-leider Pechtold aanstipte. "Op scholen wordt ook gekeken naar dit debat. Als we denken: degene die het vaakst in beeld is wint, verliezen we allemaal." Hij doet een oproep aan zijn collega's om beschaafd te blijven.

Buma: u had mee kunnen doen

De CDA-leider constateert dat Klaver ongeveer kritiek heeft op ongeveer alles wat het kabinet doet. "U had mee kunnen doen," zegt Buma, die zijn ergernis niet onder stoelen of banken steekt dat Klaver uit de kabinetsonderhandelingen is gestapt vanwege het asielbeleid. "U staat aan de kant met iedereen ruzie te zoeken", aldus Buma. Klaver: Zegt de leider van de partij die tijdens het vorige kabinet met verantwoordelijkheidsvakantie was. Goddank dat we niet in dit kabinet zitten."

Stop fiscale race naar de bodem, investeer in de publieke sector

Klaver benadrukt in zijn betoog vooral dat het kabinet-Rutte veel te weinig doet voor de publieke sector, voor kleine bedrijven, voor leraren en agenten. Hij noemt Rutte een politieke zakkenroller. "Je zakken worden gerold, terwijl je wordt afgeleid." Ook zegt hij: "De aandacht gaat naar meer auto's, meer vliegtuigen. Het is de economie van de gebakken lucht." Hij zegt dat er iets broeit in de samenleving, zegt Klaver.

SGP-leider Van der Staaij en Klaver over asielkinderen

"Klaver maakt economie kapot"

CDA-leider Buma en Segers van de ChristenUnie hebben stevige kritiek op Klaver, die de belasting wil verhogen, tegen de afschaffing van de dividendbelasting - "dat is absurd"- is en wil dat het kabinet zorgt dat bedrijven in technologie in Nederland blijven. "In tijden van economische groei gaat u de belasting verhogen", aldus Buma. "U maakt de economie kapot." Segers: "U kunt niet allemaal schande, schande roepen, maar ook het eerlijke verhaal vertellen."

Klaver: Rutte moet crisis in publieke sector erkennen

Klaver begint met het begin van de financiële crisis. "De financiële crisis is ingeruild voor een crisis in de publieke sector. Erkent de premier dat?" De leider van GroenLinks vindt dat Rutte het zicht op de werkelijkheid is kwijtgeraakt, omdat hij al te lang premier is. "De kleine raampjes van het Binnenhof belemmeren het zicht", aldus Klaver. Hij vindt dat de VVD teveel geld uittrekt voor grote banken en bedrijven. "De echte probleemwijk van Nederland is de Zuidas."

Debat begint weer

De bewindslieden en Kamerleden lopen binnen, nadat ze bijna drie kwartier tijd hebben gehad voor de lunch.

Samenvatting eerste deel debat terugkijken?

Debat geschorst tot tien voor drie

Na de lunchpauze komt Klaver van GroenLinks aan het woord.

Krol vraagt Dijkhoff naar koopkracht ouderen

Grimmig debat over aanpak probleemwijken

Pechtold verwijt Dijkhoff 'een trucje' te gebruiken door 's ochtends in het AD ferme woorden te gebruiken over de aanpak van de criminaliteit en achterstanden in bepaalde stadswijken. De D66-leider denkt dat er uiteindelijk niks van terecht komt, maar dat dan wel het beeld ontstaat dat de VVD de problemen in die wijken keihard aanpakt.

Dijkhoff wordt daar boos over. Hij vindt het lekker makkelijk om het plan af te doen "als onderscheid maken op achtergrond of postcode". Hij zegt een voorstel te doen en daar open over te willen praten. "Als het aan u ligt, gebeurt er geen klap voor die kinderen van vier, die nog geen woord Nederlands spreken".

De sfeer wordt grimmig. Klaver noemt Dijkhoff arrogant omdat hij naar de onderkant van de samenleving trapt en hele wijken wegzet. Dijkhoff zegt dat Klaver die eigenschap waarschijnlijk als de beste kan herkennen. Hij vindt helemaal niet dat hij naar beneden trapt, maar dat hij juist opkomt voor de mensen in die wijken.

Dijkhoff verwijst steeds naar een Deens plan, dat lijkt op dat van hem. Hier lees je daar meer over.

Kuzu vindt dat Dijkhoff aan postcoderacisme doet

Zijn betoog over vrijheid levert Dijkhoff veel commentaar op van oppositie, maar ook van de coalitie. Want hoe verhoudt vrijheid zich met zijn plan om misdrijven in probleemwijken in de steden harder te bestraffen. Kuzu van Denk noemt dat postcoderacisme. Ook CDA-leider Buma vindt het vreemd dat het ronselen van kinderen uit een probleem voor de drugshandel uit een probleemwijk erger is dan het ronselen van een kind uit een betere buurt. Volgens Dijkhoff is het juist goed voor de vrijheid van alle bewoners van zo'n wijk dat de criminaliteit in een buurt waar je gemakkelijker slachtoffer wordt, beter wordt aangepakt.

De dochter van Dijkhoff

Dijkhoff refereert in zijn hele betoog aan zijn dochtertje. Hij wil dat zij opgroeit in betere wereld. Daarom vindt hij het belangrijk dat het kabinet veel doet aan het klimaat en vrijheid hoog in het vaandel heeft staan.

Kabinet doet te weinig/veel voor het klimaat

VVD-fractieleider Dijkhoff spreekt uitgebreid over het klimaat . Hij vindt het belangrijk om daarin te investeren voor de toekomst van zijn dochter. De linkse oppositie vindt dat het kabinet veel te weinig doet, terwijl Baudet van Forum voor Democratie het juist "waanzin" vindt om de CO2-uitstoot "zo obsessief" te willen verlagen. Volgens hem helpt dat niks en kost het ondertussen een hoop geld.

Dijkhoff krijgt op Twitter wel steun vanuit de coalitie:

'Dividendbelasting overeind houden is ook een gok'

Volgens Dijkhoff is het net zo goed risicovol om de dividendbelasting overeind te houden. Hij reageert op de kritiek van de linkse oppositie dat het kabinet 1,9 miljard euro vergokt door de heffing af te schaffen. Dijkhoff zegt dat het kabinet de maatregel nu kan combineren "met miljarden lastenverlichting en investeringen in de publieke sector".

Dijkhoff tegen Klaver: dit klinkt leuk in de kantine

Klaver denkt dat het kabinet het vertrouwen van mensen in de politiek beschaamt door niet voor de volle honderd procent voor werknemers in de publieke sector te kiezen. Volgens hem is er sprake van een crisis in de publieke sector. Dijkhoff vindt dat GroenLinks de zaken uitvergroot en kantinetaal spreekt, waar volgens hem niemand mee geholpen is. Hij herhaalt nog eens dat hij achter de keuze staat om de dividendbelasting af te schaffen, omdat dit goed is voor het vestigingsbeleid in Nederland. "Je moet keuzes maken. We doen veel voor de mensen in de publieke sector en ook voor dingen die de economie versterken."

Dijkhoff: het kost tijd om economie weer op te bouwen

Ook fractieleider Marijnissen van de SP wil dat de VVD investeert in de publieke sector. Dijkhoff zegt dat je niet kunt zeggen: de crisis is over, dus geef maar uit. "Het kost tijd om de economie weer op te bouwen", zegt hij. "Dat moet behoedzaam gebeuren. Het is volgens hem onverstandig om alle eisen van actievoerders in de publieke sector in te willigen.

Klaver en Asscher willen meer geld voor leraren basisonderwijs

Asscher gaat de discussie aan met Dijkhoff. Hij vindt dat de VVD'er meer moet doen voor de publieke sector. Zo moeten de salarissen in het basisonderwijs omhoog. Ook Klaver van GroenLinks vindt dat Dijkhoff voor de leraren moet opkomen. Dijkhoff wijst erop dat de begroting een geheel van onderdelen is met een samenhang en een balans. Volgens hem kun je niet de lerarensalarissen verhogen, zonder dat dit bijvoorbeeld consequenties heeft voor de zorg.

Asscher: kabinet vergokt 1,9 miljard

Asscher (PvdA) ondervraagt Dijkhoff (VVD) over het afschaffen van de dividendbelasting. Hij vindt dat het kabinet 1,9 miljard vergokt, omdat niet zeker is of bedrijven zich iets van de maatregel aantrekken.

Kuzu: Dijkhoff maakt onderscheid

De tweede spreker is Dijkhoff, die gelijk wordt onderbroken door Kuzu van Denk die vanmorgen al in het AD aankondigde dat hij de naar zijn mening mislukte integratie in probleemwijken wil aanpakken. Kuzu vindt dat Dijkhoff onderscheid maakt tussen twee soorten Nederlanders.

Pechtold: Wilders overschrijdt grens met Meppel-opmerking

Wilders maakt een opmerking over Meppel, waar een duoraadslid is vertrokken omdat haar relatie met Pechtold op een nare manier zou zijn beëindigd. Hij zegt: "Ik weet dat meneer Pechtold in Meppel meer te doen had." Pechtold is furieus. Hij zegt dat Wilders een grens overschrijdt door privé-zaken in het debat aan te halen. Ook Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren vindt dat het debat geen privébladen-niveau moet krijgen.

Pechtold: dit is een verzamel-lp van Wilders

D66-leider Pechtold noemt het hele betoog van Wilders "een soort verzamel-lp" van de plannen die Wilders sinds jaar en dag naar voren brengt. "Maar wat hebt u nu eigenlijk bereikt?"

Wilders antwoordt: "Wacht maar af, er is ook een leven na Pechtold, meneer Pechtold."

Wilders wil wet tegen islamuitingen

Wilders kondigt een initiatiefwet aan om islamitische uitingen in Nederland te verbieden. Het gaat dan bijvoorbeeld om uitingen op scholen, in moskeeën en om het dragen van gezichtsbedekkende kleding in openbare ruimtes. "Dit is geen wetsvoorstel van haat, maar van liefde", zegt hij. VVD-fractieleider Dijkhoff van de VVD zegt dat hij ervan uitgaat dat Wilders weer harder brult dan hij kan waarmaken. Volgens hem weet de PVV-leider heel goed dat zijn wetsvoorstel helemaal niet kan. Dat vindt ook Segers van de ChristenUnie, die erop wijst dat de vrijheid van onderwijs bijvoorbeeld in de Grondwet staat.

De christelijke fracties trappen af

'Meneer Rutte, bent u knettergek geworden?'

Volgens Wilders voelen veel Nederlanders zich niet meer thuis in Nederland. Hij vindt dat er te veel niet-westerse allochtonen zijn. Hij vraagt premier Rutte of hij knettergek is geworden dat hij een groep immigranten ter grootte van ongeveer de stad Utrecht heeft toegelaten.

Wilders schaamt zich kapot

Het is tijd om de bakens te verzetten, vindt PVV-leider Wilders. Hij wil dat er meer geld aan het binnenland wordt uitgegeven in plaats van aan het buitenland. "Er moeten radicaal andere keuzes worden gemaakt."

Eerder zei hij dat Nederland een ziek land is en dat hij zich kapot schaamt dat de premier zijn eigen mensen verkwanselt en steeds meer mensen uit het buitenland binnenhaalt. "Nederland is Nederland niet meer."

'Rutte belazert het land ieder jaar weer'

Volgens Wilders zijn de "mooie praatjes" over koopkrachtverbetering niet waar. Hij zegt dat premier Rutte het land elk jaar opnieuw belazert, terwijl veel mensen die gewoon een baan hebben en geen rare dingen met hun geld doen, volgens hem niet uitkomen.

Wilders haalt hard uit naar Kuzu

Wilders richt eerst zijn pijlen op Kamerlid Kuzu van Denk, die onlangs gezegd zou hebben dat Nederlanders die zich zorgenmaken over de multiculturele samenleving moeten oprotten. Hij noemt Kuzu het vergif van deze samenleving. "Dit is ons land, wegwezen meneer Kuzu".

Kuzu zegt dat hij een opmerking heeft gemaakt over Nederlanders die vinden dat Nederlanders met een allochtone achtergrond, die hier geboren zijn, moeten vertrekken.

Debat is begonnen

Het debat is begonnen. Zoals gebruikelijk bij de Algemene Politieke Beschouwingen krijgt eerst de fractievoorzitter van de grootste oppositiepartij het woord, Geert Wilders van de PVV.

Koolmees: het zal een lange zit worden

Minister Koolmees zegt dat hij vandaag goed gaat luisteren naar alle fracties. Het hele kabinet is vandaag aanwezig, maar de bewindslieden komen niet aan het woord.

Vicepremier De Jonge zegt met gevoel voor understatement: "Ik denk niet dat we alleen maar applaus krijgen". Hij heeft een loodgieterstas met papieren mee om de tijd door te komen.

Premier alleen morgen bij Europese Raad

Sprekerslijst

Het debat begint om 10.30 uur. De leider van de grootste oppositiepartij, Wilders van de PVV, begint. Daarnaast is de beurt aan Dijkhoff van de VVD, de grootste coalitiepartij.

U kunt live meekijken via NPO 1 en NPO Politiek.

Live Facebooksessie

Xander van der Wulp en Vincent Rietbergen praten op Facebook live over de Algemene Politieke Beschouwingen. Je kunt vragen stellen.

ChristenUnie wil omroepbestel op de schop nemen

De ChristenUnie vindt dat het omroepbestel op de schop moet en zegt dat elke optie bespreekbaar is. Dat kan ook betekenen dat er een paar omroepen sneuvelen of dat zij minder moeten leunen op reclame-inkomsten. De coalitiepartij wil voorkomen dat het kabinet steeds moet bijspringen om tekorten bij de omroepen op te vangen.

Oppositie zal hard to get spelen

NOS-verslaggever Xander van der Wulp wijst er in het Journaal op dat de oproep van het kabinet om meer samen te werken misschien ook wel is gericht op volgend jaar. Dan zijn er Provinciale Staten-verkiezingen en die bepalen ook de samenstelling van de Eerste Kamer. Het kan zijn dat de coalitie daar dan haar meerderheid kwijtraakt en hij denkt dat de opposietiepartijen vandaag wel zullen laten blijken: "Straks heb je ons misschien heel hard nodig en dan hebben we wel een paar belangrijke eisen en één daarvan is dat het afschaffen van de dividendbelasting van tafel moet."

Iets meer kijkers Prinsjesdag-uitzending dan vorig jaar

De live-registratie van Prinsjesdag trok dit jaar 923.000 kijkers, iets meer dan vorig jaar toen 905.000 Nederlanders 's middags keken naar de koninklijke rijtoer en de troonrede in de Ridderzaal. De NOS-uitzending staat op de zesde plaats in de lijst van 25 tv-programma's die de meeste kijkers trokken In 2013, toen Willem-Alexander pas een paar maanden koning was, werd een kijkcijferrecord geboekt. Toen keken bijna 1,5 miljoen mensen naar de Prinsjesdag-uitzending.

Niet alleen politici nemen hun naasten mee op Prinsjesdag

High fiven met scholieren

Minister Hoekstra van Financiën gaat bij het Radio 1 Journaal nog even in op deze foto van het ANP. Je ziet zijn echtgenote enthousiast high fiven met een groep scholieren. Hoekstra lijkt op de foto iets minder fanatiek. "Het was wel een heel lange rij kinderen", zegt hij.

Hoekstra in het Radio 1 Journaal

Minister Hoekstra blikt in het Radio 1 Journaal terug op Prinsjesdag. Het was een mooie dag, zegt hij en ook "het sluitstuk van maanden keihard werken". Hij zegt dat het lastiger is om minister van Financiën te zijn economisch goede tijden, omdat mensen dan van je verwachten dat je aan iedereen wat uit te delen hebt. Verder belooft hij de vingerwijzing van de Raad van State - "je moet het dak repareren als de zon schijnt en dit kabinet doet dat niet" - heel serieus neemt. "Maar de Raad van State is natuurlijk vaak kritisch op kabinetten."

Universiteiten gaan actie voeren

Nederlandse universiteiten gaan actie voeren tegen de hoge werkdruk. Professoren, studenten en bestuurders zijn het zat, meldt RTV Utrecht. Ze wilden verzachtende maatregelen. Maar in plaats daarvan maakte het kabinet juist bekend dat er meer bezuinigd wordt op wetenschappelijk onderwijs. "We zien nu al een hoge mate overwerktheid bij collega's, zegt een Utrechtse hoogleraar.

VVD wil hardere koers integratie

De VVD wil de 'mislukte' integratie in stadswijken aanpakken. Fractievoorzitter Dijkhoff, de tweede spreker, zal straks in het debat over Prinsjesdag gaan zeggen dat de criminaliteit in probleemwijken dubbel zo hard moet worden bestraft. Ook moeten ouders die hier wonen hun kinderen verplicht naar de opvang sturen. Dat kondigt Dijkhoff in het AD aan.

Wilders bijt het spits af

PVV-leider Wilders bijt straks om 10.30 uur het spits af bij de Algemene Politieke Beschouwingen. De volgorde van sprekerslijst staat bij het debat over Prinsjesdag altijd vast: de voorzitter van de grootste oppositiepartij begint, gevolgd door de voorzitter van de grootste coalitiepartij (de VVD). Vervolgens is er steeds om en om een oppositie- en een coalitieleider aan de beurt. Hekkensluiter is Thierry Baudet van Forum voor Democratie. Naar verwachting loopt de eerste dag van het debat tot in de avond door. Op de planning van de Tweede Kamer staat voorlopig 20.00 uur als eindtijd.

Kranten over Prinsjesdag

Hoe blikken de kranten terug op Prinsjesdag?

De Telegraaf schrijft dat boodschappen van 100 euro volgend jaar 2,83 euro duurder worden. "Maar ook dan gaan de meeste mensen er in koopkracht op vooruit"

De Volkskrant meldt dat er het nodige valt af te dingen op de fantastische begroting die het kabinet gepresenteerd heeft. Zo wordt het dak niet gerepareerd nu de zon schijnt.

Ook Trouw schrijft over de zon en het dak. "Juist als het economishc goed gaat, moet je je wat matigen. Dit kabinet doet dat nu niet", citeert de krant de Raad van State.

Het AD zegt dat uitdelen gemakkelijk is, "maar nu komt het erop aan voor Rutte III". Volgens de krant knelt de coalitie voor de vier deelnemende partijen soms als een korset.

Linkse tegenbegroting

GroenLinks, SP en PvdA presenteren vandaag een tegenbegroting. In het plan met als titel Mensen boven multinationals wordt betoogd dat er meer geld moet naar leraren, agenten en zorgmedewerkers. Volgens de drie oppositiepartijen wil het kabinet het buitenlandse aandeelhouders en multinationals te veel naar de zin maken.