'Net even dat ongecontroleerde moment'

Vincent Mentzel. Zelfs wie nog nooit van de huisfotograaf van NRC Handelsblad heeft gehoord, heeft ongetwijfeld wel eens een foto van hem gezien. Zijn het niet zijn reportages uit China of Mongolië, dan is het wel zijn werk uit de Eerste Golfoorlog of de Haagse politiek. Of gewoon het staatsieportret van koningin Beatrix dat op de euromunt eindigde.

Vandaag wordt in de Kunsthal in Rotterdam een retrospectief van hem geopend.

"De laatste jaren is er meer accent komen te liggen op zijn portretten, want daar is hij natuurlijk een meester in", zegt Charlotte van Lingen, die het overzicht samenstelde in overleg met Mentzel zelf. "Maar hij heeft een lange carrière waarin hij alles wat een fotojournalist voor de voeten komt, heeft gedaan. En op een hele goede manier."

Stoorzender

Mentzel (65) komt in de jaren 60 als laborant in dienst van de fotodienst van NRC Handelsblad. Als freelancefotograaf groeit hij daarna uit tot dé Haagse fotograaf van de krant. Zijn foto's leveren hem twee keer een onderscheiding van de World Press Photo op en een Zilveren Camera.

Nadat Mentzel eind vorig jaar met pensioen was gegaan en 3000 foto's uit zijn collectie aan het Rijksmuseum had overgedragen, groeide het idee om een retrospectief aan hem te wijden. Van Lingen maakte een selectie uit de keuze van het Rijksmuseum, de persoonlijke collectie van Mentzel en het archief van de NRC. In overleg met de meester zelf, "maar Vincent was vooral een stoorzender in het proces", lacht Van Lingen. "Hij vindt elke foto die hij gemaakt heeft mooi."

Ontspannen

"Vincent is een mensenfotograaf", verklaart Van Lingen de kracht van zijn werk. "Hij kijkt naar mensen en heeft altijd contact met zijn onderwerp. En hij ziet heel veel details in de omgeving en zoomt daarop in."

Als voorbeeld noemt ze een portret van Beatrix. De koningin zit ontspannen op de trap een krant te lezen, haar hond snuffelt wat aan het papier. "Ze zit daar eigenlijk een beetje te kijken hoe Vincent Willem-Alexander portretteert. Maar hij is helemaal niet bezig met de kroonprins, maar met haar en dat heeft ze niet in de gaten. Dat maakt het leuk."

Jeuk

Een ander spontaan portret van de koningin is zo opvallend dat het de kaft siert van de lijvige monografie van Mentzel die recentelijk uitkwam: lachend krabt ze even aan haar neus. Een staatsieportret met een knipoog. "Ze had even jeuk. Hij pakt vaak juist dat moment waarop mensen gaan zitten voor de fotograaf, als ze even ademhalen en rechtop gaan zitten. Net even dat ongecontroleerde moment."

De tentoonstelling is te zien tot 13 juni. Het boek 'Foto Vincent Mentzel' verschijnt bij uitgeverij d'Jonge Hond (ISBN: 9789089102935).