Puissant rijke Russen doen hun Engelse voetbalclubs van de hand

• Suse van Kleef

  correspondent Groot-Brittannië

Russische superrijken willen af van hun voetbalclubs in Engeland. Zo liet staalmagnaat Alisher Oesmanov, die voor 30 procent eigenaar was van Arsenal, zich onlangs voor 550 miljoen pond uitkopen. En volgens Britse media zou Roman Abramovitsj zijn club Chelsea voor een geschatte 2,5 miljard pond van de hand willen doen.

Na de vergiftiging van dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Joelia legde de Britse regering Rusland diplomatieke sancties op. Ook beloofden de Britten Russische oligarchen in het Verenigd Koninkrijk harder aan te pakken: het krijgen van visa zou lastiger worden en de documenten zouden alleen nog verstrekt worden na een uitgebreid onderzoek naar de herkomst van het fortuin van de aanvragers.

Voorheen stonden de deuren wagenwijd open voor Russisch geld en investeringen, maar nu verandert dat dus. En dat heeft ook gevolgen voor de rijkste competitie ter wereld, de Premier League.

"Abramovitsj heeft genoeg van Engeland", zegt journalist Mark Hollingsworth, die zich specialiseert in Russische oligarchen in Londen. "Eerst de slepende procedure voor vergunningen om een nieuw Chelsea-stadion bouwen, en daar bovenop kwamen moeilijkheden met zijn visum. Daar is hij heel kwaad over. Ik denk dat hij niet meer terugkomt. Als het juiste bod komt, verkoopt hij de club direct. "

'Nooit veroordeeld'

Abramovitsj ligt onder een vergrootglas omdat hij een vriend is van de Russische president Vladimir Poetin, denkt Hollingsworth. "Maar hij zegt: ik ben nooit veroordeeld, heb geen criminele activiteiten ondernomen. Waarom gaan ze niet achter de echte boeven aan?"

De steenrijke Abramovitsj woonde de afgelopen vijftien jaar in Londen, maar kreeg nooit een permanente verblijfsvergunning. De recente problemen met het verlengen van zijn visum staan in direct verband met de vergiftigingszaak en de daaropvolgende sancties, meent James Montague, schrijver van het boek The Billionaires Club, dat gaat over de superrijken die de voetbalwereld overnemen.

"Dit was duidelijk een signaal naar Abramovitsj: jij bent hier niet meer welkom. Maar de Britse regering gebruikt hem ook om een boodschap aan Rusland over te brengen: we accepteren dit en jullie gedrag niet meer."

De fans van Chelsea zitten niet op een wisseling van eigenaar te wachten, denkt Montague. "Abramovitsj is bij hen nog steeds razend populair. Hij heeft de club heel veel gebracht in de afgelopen vijftien jaar." De Rus pompte door de jaren heen naar schatting zo'n 1,2 miljard euro in de The Blues.

Het maakte Chelsea tot een absolute topclub: onder zijn leiding werden vijf landstitels en vijf FA Cups veroverd en werd eenmaal de Champions League gewonnen. De Russische investeringen leverden de club overigens ook een nieuwe bijnaam op: Chelski.

Voetbalfans hebben over het algemeen niet echt morele problemen met hun eigenaars, ook al hebben die niet altijd een even fris imago, zegt Montague. "Zolang je geld binnenbrengt en succesvol bent op het veld, zijn ze blij. Kijk naar Manchester City, dat in wezen eigendom is van de koninklijke familie van Abu Dhabi. Dat is een van de minst democratische landen ter wereld, waar mensenrechtenschendingen aan de orde van de dag zijn. Daar hoor je geen City-supporter over."

Moskou-Londen

Ook de voormalig mede-eigenaar van Arsenal, Alisher Oesmanov, verkeert in de inner circle van Poetin. Het hoogoplopende conflict tussen Moskou en Londen speelde voor hem een doorslaggevende rol in zijn besluit zijn aandelen te verkopen, stelt Montague.

"De timing is opvallend. Oesmanov heeft recentelijk nog een aantal keer geprobeerd om juist volledig eigenaar te worden van Arsenal, de hele club te kopen. En op het moment dat de sancties worden opgelegd, verkoopt hij ineens zijn belang. Dat kan geen toeval zijn: dat komt door het steeds vijandiger wordende klimaat. Je ziet ook dat hij andere bezittingen verplaatst naar andere landen."

De Britten kondigden vorige week wederom nieuwe sancties aan, nadat premier Theresa May had bekendgemaakt dat de aanval op Skripal vrijwel zeker is goedgekeurd door een Russische hoge functionaris in het Kremlin. Wat de maatregelen precies inhouden, is nog niet duidelijk, maar strengere sancties zullen het vertrek van het Russische geld alleen maar bespoedigen, is journalist Hollingsworth van mening.

"Ik denk dat ze hun peperdure huizen in de Britse hoofdstad wel houden. Het is vaak onduidelijk wie nou precies de eigenaar van die panden is, omdat ze die kopen via allerlei offshore-constructies. Dus daar kan de Britse overheid moeilijk beslag op leggen. Maar andere bezittingen zullen ze naar het buitenland verplaatsen, of verkopen. Voetbalclubs springen in het oog, die kan je niet verstoppen en misschien dus maar beter verkopen."

Investeringsklimaat

Het lijkt erop dat het tijdperk van het grote Russische geld in het Engelse voetbal ten einde komt. Schrijver Montague denkt dat Alisher Oesmanov zijn interesse verlegt naar de Serie A: "AC Milan staat te koop. Een grote naam. En het investeringsklimaat is daar de laatste tijd verbeterd voor Russen, zeker sinds de Vijfsterrenbeweging in de regering zit. Als Oesmanov Milan overneemt dan is dat voor mij de absolute bevestiging dat hij zich in Engeland terugtrok vanwege de sancties."

Montague verwacht dat investeerders uit de VS en Saudi-Arabië de plek van de Russen innemen in de Premier League. Ze zien dat voetbal wereldwijd steeds populairder wordt, de tv-gelden blijven stijgen en de verdiensten dus ook.

Maar, voor veel investeerders is dat niet eens de belangrijkste reden om een voetbalclub te kopen, zegt Montague. "Als het Abramovitsj puur om het geld te doen was geweest had-ie het wel in olie gestoken, dan had hij meer winst gemaakt. Chelsea was voor hem een manier om een positief internationaal profiel op te bouwen. Wie de naam Abramovitsj hoort, denkt niet aan dubieuze transacties waarmee hij zijn miljarden verdiende in Rusland. Nee, je denkt aan een voetballiefhebber op de tribune van Chelsea."

Montague noemt het kopen van een voetbalclub dan ook 'reputation laundry', een manier om je imago wit te wassen. "De overname van Manchester City was ook gewoon een strategische zet van de koninklijke familie van Abu Dhabi. Ze willen dat de wereld anders naar hun land gaat kijken. Ze zien een voetbalclub als een grote reclamebord."