'Taxateurs veranderen taxaties onder druk'

Taxateurs waarderen huizen regelmatig te hoog onder druk van hun opdrachtgevers. Ze taxeren huizen op een waarde die voor de aanvrager van de taxatie goed uitkomt, waardoor er daarna een hypotheek kan worden verstrekt voor een vergelijkbaar bedrag.

Zowel banken en consumenten als hypotheekadviseurs voeren druk uit, schrijft dagblad Trouw. "Dit komt gewoon ontzettend veel voor", bevestigt Hans van den Heuvel, van VBO Makelaar. "Het systeem van taxaties zit vol met perverse prikkels."

Er is wel toezicht op, legt Hans André de la Porte van Verening Eigen Huis uit. Elke taxatie moet namelijk goedgekeurd worden door een validatie-instituut. Maar doordat de huizenmarkt op sommige plekken oververhit is, ontstaat er druk.

Geld tekort

Bijvoorbeeld druk van huizenkopers. "Dat kan als iemand hoger biedt op een huis dan de vraagprijs. Dan kom je op een kantelpunt. Krijg je hier nog wel een hypotheek voor? Want de bank kijkt naar de waarde van de woning. En als die drie ton is, dan is dat de maximale hypotheek die je kunt krijgen. Heb je 320.000 euro geboden, dan zit je met een gat van 20.000 euro."

Daar begint dan het beïnvloedingsproces, zegt André de la Porte. "Van ja, ik wil wel dat u uiteindelijk hier 320.000 euro opschrijft."

Door de snel stijgende huizenprijzen is het ook moeilijker geworden om een huis op de juiste waarde te taxeren, denkt Ger Jaarsma, voorzitter van NVM, een belangenvereniging van makelaars en taxateurs. "Taxateurs taxeren de woning op basis van de kennis van de markt die ze hebben. Maar ook op basis van referentiepanden, dus andere huizen of panden in de straat die recent verkocht zijn."

En dat leidt ertoe dat er snel vertekeningen kunnen ontstaan. "Als er nu vorige week drie panden in de straat zijn verkocht voor 240.000 euro en deze week biedt een nieuwe koper voor een soortgelijk pand een kwart miljoen, dan kun je als taxateur zeggen: op basis van de historie van vorige week is de waarde 240.000. Maar als je dan ziet dat iemand een week later bereid is om een kwart miljoen te betalen, en misschien nog wel een paar kopers, dan is eigenlijk de nieuwe waarde 250.000. En dat gaat zo snel op dit moment, dat regelmatig taxateurs toch lager zitten dan wat kopers alweer geboden hebben."

In de problemen

Zolang de huizenprijzen snel blijven stijgen kan dat goed blijven gaan. Maar als het omslaat, kunnen er problemen ontstaan, zegt André de la Porte. "Daar hebben we niet eens een crisis voor nodig, zoals in 2008. Dat kan ook al zijn als de rente gaat stijgen."

De huizenprijzen zullen dan minder snel stijgen. "Dan krijg je het risico dat als je na korte tijd door omstandigheden weer moet verkopen, je veel minder voor je huis krijgt dan je ervoor hebt betaald. Dan krijg je een probleem, en sta je straks weer onder water."

Toch zijn er wel degelijk veel taxateurs die echt onder druk gezet worden, zegt Van den Heuvel van VBO Makelaar ook uit eigen ervaring. Ook door banken, die graag hypotheken willen kunnen verkopen.

"Ik heb het meegemaakt toen ik zelf een huis kocht. Ik kreeg een lijstje voorgelegd van taxateurs door de bank: kiest u hier maar uit." Dat zijn taxateurs die een voor de bank gunstige waarde willen opschrijven. Wie daar niet aan meewerkt, verdwijnt van de lijst en raakt opdrachten kwijt, zegt hij.

"Wij krijgen hier regelmatig meldingen binnen van taxateurs die zich niet willen aanpassen aan de wensen van de opdrachtgever, en dan hun werk kwijt raken. Je krijgt geen officieel schrijven met een handtekening van de directeur dat u niet meer uitgenodigd wordt. Dat gaat vaak heel subtiel."

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) pleiten al langer voor wettelijk verankerd toezicht op taxateurs. De toezichthouders vrezen dat een gebrek aan regels en toezicht in de taxatiewereld uiteindelijk leidt tot financiële instabiliteit. Als woningen steeds hoger worden getaxeerd, kan de de totale hypotheekschuld nog verder oplopen.

Het liefst zien de AFM en DNB dat er een nieuwe en onafhankelijke toezichthouder komt. Het ministerie is in gesprek met de sector maar is naar eigen zeggen nog niet overtuigd van de noodzaak van wetgeving.

NOS op 3 maakte eerder een special over de huizenmarkt, bekijk die hieronder: