'Laat uitgeprocedeerde asielzoeker met baan in Duitsland blijven'

• Kees van Dam

  verslaggever

Het gaat goed met de Duitse economie, volgens de Centrale Bankpresident zijn het zelfs zeer goede tijden. De economische productie overtreft het niveau van vóór de crisis, de werkloosheid is het laagst sinds de hereniging en de werkgelegenheid blijft stijgen.

Maar er dreigt wel een probleem: de werkgevers schatten dat er een tekort aan komt van 1,6 miljoen geschoolde werknemers, met name van wat we in Nederland mbo'ers noemen.

Ook de Duitse politiek is bezorgd. "De toekomst van de Duitse economie is afhankelijk van de vraag of we genoeg vakkrachten kunnen blijven leveren. Dat tekort ontwikkelt zich in een belangrijk risico voor de Duits economie", zei minister Seehofer van Binnenlandse Zaken onlangs. De vraag is hoe ze dat tekort op termijn moeten opvangen.

Bij het bedrijf Samson in Frankfurt weten ze het wel. Daar zien ze veel in het op grote schaal invoeren van opleidingstrajecten voor de honderdduizenden vluchtelingen die de afgelopen jaren naar Duitsland zijn gekomen.

"Toen er in 2015 zo veel vluchtelingen naar Duitsland kwamen, zijn we met de gemeente gaan overleggen", vertelt Asa Lautenberg. Zij is het hoofd personeelszaken bij Samson en zelf afkomstig uit Zweden. "We vinden dat we als bedrijf een sociale verplichting hebben. Die veelal jonge mannen zaten maar te niksen. Wij bieden nu jaarlijks dertig vluchtelingen uitzicht op een bestaan. Eerst een stage, dan een opleiding en dan een baan".

De taalbarrières zijn even lastig, maar het overwinnen waard, vertellen de migranten in de video:

Als je door de enorme hallen van Samson loopt, waar ze meetapparatuur en ventielen maken voor de industrie, zie je tussen de 1800 Duitse werknemers inderdaad ook veel migranten. Maar makkelijk is het niet voor ze om de opleiding te volgen, vertelt trainingscoördinator Michael Hintz.

"De grootste uitdaging is toch wel de Duitse taal. Die is moeilijk te leren, ook voor mij als Duitser. Maar deze mensen komen uit Syrië, Somalië, Algerije. Het kost ze echt veel moeite, met name om de Duitse termen voor allerlei technische apparatuur te leren."

Land weer uit

Een groot probleem voor het Duitse bedrijfsleven is dat veel migranten uiteindelijk het land toch weer moeten verlaten, ook al hebben ze een baan en een begin van een bestaan opgebouwd. Per deelstaat loopt de termijn uiteen, maar meestal is het dulden van vreemdelingen die geen asiel krijgen, na twee jaar voorbij.

Doodzonde, vinden ze bij Samson. Hintz: "In het Duitse bedrijfsleven is er een enorm tekort aan vakkrachten. Het zou fantastisch zijn als de vluchtelingen die wij opleiden hier zouden mogen blijven. Wij bij Samson kunnen dit soort mensen heel goed gebruiken."

Het bedrijf gaat zelfs zo ver dat het advocaten meestuurt als een vluchteling naar de rechtbank moet om te pleiten voor een verlenging van zijn tijdelijke verblijfsvergunning of als uitzetting dreigt, zegt het hoofd personeelszaken. Hoe zou de Duitse politiek haar kunnen helpen?

"Ik pleit ervoor dat de overheid veel meer kijkt naar individuele gevallen. Niet zeggen: 'na twee jaar weg, want je tijd is voorbij'. Nee, goed uitzoeken of individuele mensen iets toevoegen aan de Duitse economie en samenleving, en zo ja: geef ze een verblijfsvergunning voor onbeperkte tijd."

Maar dit gaat de regering vooralsnog veel te ver. Berlijn ziet andere wegen om het tekort aan vakkrachten aan te pakken. Daarbij hoopt men de eerste plaats om in Duitsland zélf meer jongeren te interesseren voor technische beroepen. En verder zou de arbeidsmarkt opener moeten worden voor werknemers uit andere landen in de Europese Unie als het gaat om tekorten in specifieke branches.

Regeringspartij SPD, en ook andere linkse partijen, pleiten al een tijdje voor een ruimhartiger beleid. Het kernwoord: Spurwechsel, het verwisselen van het spoor 'asiel' naar een spoor richting 'recht op werk'.

Maar het ministerie van Binnenlandse Zaken ziet daar niets in. "Wij willen een duidelijke deling tussen humanitaire opname en arbeidsmigratie in stand houden, anders wordt het onbeheersbaar."

Ook bondskanselier Merkel heeft zich tegen het idee van Spurwechsel uitgesproken. Zij vreest een nieuwe toestroom van vluchtelingen. "Naar buiten het signaal afgeven 'je kunt komen', vind ik niet juist." Overigens heeft Merkel wel eerder laten doorschemeren iets te zien in het toelaten van gespecialiseerde vakmensen uit verre streken als die kunnen aantonen dat zij in Duitsland een baan aangeboden hebben gekregen.

Interessant in dit kader zijn de cijfers die het federaal arbeidsbureau bekendmaakte. Steeds meer vluchtelingen vinden een baan, dankzij de taal- en integratiecursussen van de overheid en de speciale projecten die bedrijven als Samson in Frankfurt am Main hebben opgezet. Vorig jaar hadden 203.736 vluchtelingen een baan, dit jaar zijn dat er 306.574.