Als het aan Ryanair-baas O'Leary ligt, betaal je straks ook voor de wc

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

"Het liefst zou ik een vliegtuig creëren waarin we de achterste tien rijen weg kunnen halen. Op die plek plaatsen we dan rails aan de zijkant. Dan zeggen we: als je staat, hoef je maar 5 euro te betalen voor een vlucht. En tegen de mensen die klagen dat de passagiers die staan, doodgaan bij een crash, zeggen we: met alle respect, de mensen die zitten, gaan dan waarschijnlijk ook dood."

Dit is een uitspraak van Michael O'Leary, topman van Ryanair. Hij laat daarmee goed zien hoe de strategie van de budgetluchtvaartmaatschappij in elkaar zit. Vandaag maakte de maatschappij bekend dat rolkoffers niet meer gratis aan boord mogen. Vanaf november moeten passagiers betalen voor het meenemen van grote stukken handbagage. Ryanair is niet de eerste met dit plan, er zijn al enkele maatschappijen die passagiers laten betalen voor handbagage.

Voor Ryanair is het de volgende stap in de strategie die het bedrijf de grootste luchtvaartmaatschappij van Europa heeft gemaakt. Maar waar houdt het zo goedkoop mogelijk willen zijn op? Wat zijn de grenzen van O'Leary? "Je zou denken dat het ergens wel een keer stopt", lacht luchtvaartjournalist Niek Vernooij. "Maar dit is duidelijk Ryanair: ze blijven altijd op zoek naar manieren om meer inkomsten te genereren. Ze moeten ergens hun winst uit halen."

Kraskaart kopen?

Ryanair is in het begin, vanaf 2001, zo groot geworden door de passagiers te lokken met heel goedkope vliegtickets. Maar waar de passagiers weinig betalen voor een ticket, betalen ze veel voor extra's. Een gereserveerde stoel, eten, drinken en bagage aan boord: wat bij veel maatschappijen is inbegrepen, kost bij budgetmaatschappijen als Ryanair geld. Verder gaat er geen uur voorbij in het vliegtuig zonder aanbiedingen voor hotels, autohuur of kraskaarten.

Ook worden er kosten bespaard door werknemers zelf hun eigen training, uniform en eten en drinken aan boord te laten betalen.

In 2013 kwamen de eerste scheurtjes in deze formule. De luchtvaartmaatschappij leed verlies. Dus besloot O'Leary dingen te veranderen: klantenservice werd belangrijk - aardig doen aan boord werd verplicht en de klant werd koning.

Ook werden de vliegtuigen van het bedrijf kindvriendelijker gemaakt. Er kwamen voorzieningen aan boord voor baby's en er kwam gratis ruimte voor autozitjes voor kinderen. Die veranderingen, in combinatie met de lage prijzen, bleken een succesformule. De winst liep verder op.

"We bombarderen je aan boord met zoveel mogelijk aankondigingen en trolleys met spullen. Iedereen die lijkt te slapen, maken we wakker om dingen te verkopen", zei O'Leary al eerder. Een succes, want Ryanair haalt 28 procent van hun verdiensten uit deze extraatjes.

"Dit is een groot deel van hun winstmodel. Op de kale ticketprijs maken ze geen winst", legt Vernooij uit. "Maar Ryanair gaat wel vaak verder dan andere luchtvaartmaatschappijen. Ze willen gewoon verdienen aan alle extra's die er zijn."

Niet Heathrow, maar Stansted

De maatschappij bespaart ook door te vliegen op relatief onbekende vliegvelden. Zo vlieg je niet op Londen Heathrow, maar Londen Stansted. En niet naar Barcelona, maar Girona. Meestal betaal je bij aankomst daar voor een transfer naar de stad, gekocht bij Ryanair. Doordat de prijsstunter kiest voor een kleiner regionaal vliegveld, wordt bespaard op de landingstarieven.

Bij foutjes van de passagier komt ook een rekening kijken. Een verkeerde naam doorgeven bij het boeken kan al meer dan 100 euro kosten.

Ondanks de extra kosten blijft Ryanair een van de goedkoopste maatschappijen. Dat is ook de kracht van het bedrijf, zegt O'Leary. "Het maakt niet uit wat er gebeurt, mensen komen toch wel weer terug naar Ryanair omdat we gewoon goedkoop zijn." En dat blijkt: afgelopen jaar boekte het bedrijf een recordwinst van 1,5 miljard euro, ondanks stakingen en annuleringen die daarop volgden.

Vernooij verbaast zich dan ook over de kritiek die er is op Ryanair. "Ik hoor zo veel mensen klagen, maar toch blijft de ticketverkoop stijgen. Ryanair heeft de drempel om te vliegen verlaagd voor mensen die nog nooit met een vliegtuig hadden gereisd. Dan heb je niet veel verwachtingen, dus dan valt het ook niet tegen."

Dat is inderdaad ook iets wat veel reizigers over Ryanair zeggen. Bij normale vluchten, zonder vertraging, zijn veelgehoorde uitspraken: "je weet dat dit is waar je aan begint als je bij een budgetmaatschappij boekt". En: "als je alles goed leest, weet je vooraf wat mag en moet".

'Voor 5 euro veeg ik hun kont af'

Het is de vraag wat de komende jaren nog aan veranderingen wordt doorgevoerd. O'Leary heeft in het verleden gezegd dat hij geld wil vragen voor het gebruik van de toiletten. "We willen misschien een geldgleuf in de wc-deuren toevoegen. Maar, als iemand 5 pond wil betalen om naar de wc te gaan, dan draag ik ze er zelf wel heen en veeg ik hun kont af voor dat geld", aldus O'Leary.

Het geld voor de wc's is er nog niet gekomen, maar een tijdje geleden had O'Leary ook al een ander idee. Zo wilde hij twee van de drie toiletten aan boord verwijderen om zes passagiersstoelen toe te voegen. Zo zouden de prijzen met 5 procent omlaag kunnen. De drie wc's in de Boeing 737-800 zijn er nog.

"Dit is wel iets waar hij mee bezig is. Het zou me niet verbazen als geld vragen voor toiletgebruik de volgende stap is in de strategie van de maatschappij", zegt Vernooij. "Alleen zou het wel gek zijn, omdat ze sinds 2013 juist zo inzetten op de 'klant is koning'. Dit zou ze juist weer impopulair maken. Maar als ze het zo kunnen draaien dat de maatregel de service zou verbeteren, net zoals ze over de betaling voor rolkoffers zeggen, zetten ze het vast door."

Ook liet de topman eerder al weten naar de Verenigde Staten te willen vliegen. Ryanair zou tickets naar bijvoorbeeld New York voor 14 euro gaan verkopen. Maar of dit echt gaat gebeuren, is een tweede. De topman weet namelijk uit ervaring dat deze quotes het goed doen qua media-aandacht, en zoals hij zelf eerder al zei "bestaat er geen slechte publiciteit".

"Ik denk dat de maatschappij vooral gaat inzetten op 'light packing'", zegt Vernooij. "Zo veel mogelijk reizigers mee met zo min mogelijk bagage. Misschien moet je dan ook wel voor je handtas gaan betalen."

Wat er de komende jaren ook nog gaat veranderen, als je het niet eens bent met de koers van O'Leary, maakt hem dat helemaal niet uit. "Ik geef er geen fuck om als niemand me aardig vindt. Ik houd niet eens van vliegtuigen."