De Wit-Russische lessen van Maaskant: ‘Bij BATE kon je gewoon niet winnen’
"Ik merk aan je vraagstelling dat je vrij denigrerend over BATE Borisov praat". PSV-trainer Mark van Bommel reageerde tijdens de persconferentie in Borisov, waar zijn ploeg vanavond een belangrijke stap wil zetten in de richting van de Champions League, als door een adder gebeten op iedere mogelijke vorm van onderschatting van de tegenstander.
Gelijk heeft hij. Want BATE werd sinds 2005 twaalf keer op rij kampioen van Wit-Rusland en bezit daarmee de langstlopende kampioenschapsreeks van Europa. In die periode speelde de Wit-Russische kampioen vijf keer in het hoofdtoernooi van de Champions League en versloeg daarin onder meer AS Roma en Bayern München.
Robert Maaskant, de enige Nederlandse hoofdtrainer die ooit in het Wit-Russische voetbal actief was, begrijpt Van Bommel wel. "Ik vind PSV heel sterk. Maar wij moeten realistisch zijn in Nederland. Wij zijn niet beter dan de kampioen van Wit-Rusland. We staan gewoon op dat niveau, een gelijkspelletje daar is gewoon een prima resultaat."
Het is alweer een tijdje geleden, maar toch schudt Maaskant de Russische zinnen nog soepel uit zijn mouw. Van juni tot december 2013 stond hij 27 wedstrijden aan het roer van Dinamo Minsk, de enige Wit-Russische club die ooit kampioen van de Sovjet-Unie werd. Maar toen Maaskant aantrad, was het roemruchte Dinamo al lang en breed overvleugeld door BATE, de club van de fabriek 'Borisov Automobiel en Tractor Electronica'.
Bloedbonje in Borisov
"Mijn allereerste wedstrijd was meteen tegen BATE", herinnert Maaskant zich nog als de dag van gisteren. "Ik kwam op vrijdag aan en op zaterdag speelden we. Ik vroeg nog: ik ken de club niet, ik ken de spelers niet, wat heeft het voor zin voor mij om op de bank te zetten? Maar ze wilden per se dat ik daar ging zitten."
Het duel in Minsk eindigde in 1-2 voor de bezoekers uit Borisov, zoals alle drie de onderlinge ontmoetingen onder Maaskant in 1-2 of 2-1 eindigden. "Het krachtsverschil was niet groot, het was elke keer heel close", weet Maaskant nog. "Ik herinner me vooral nog de tweede wedstrijd in Borisov. Het stond 1-1 en de scheidsrechter liet net zo lang doorspelen tot er gescoord werd. En ja hoor, in de 95ste minuut maakte BATE de winnende."
"Ik zal de scènes na afloop nooit vergeten. Mijn spelers, maar ook mijn assistenten sloegen compleet door. Ze gingen letterlijk op de vuist met de spelers van BATE, maar ook met de scheidsrechter. Je zag dat een enorme frustratie er toen uitkwam, het was echt bloedbonje. Toen begreep ik wat mij vooraf al was verteld: bij BATE kun je gewoon niet winnen."
Topsalarissen
Maaskant werkte bij de grootste club uit de hoofdstad. En bovendien de club van de politie, toch geen kleine machtsfactor in het autoritaire Wit-Rusland. "Een percentage van mijn salaris moest ik afstaan ten behoeve van de politie. Waar dat eindigde, weet ik ook niet."
Hoe kan het dan toch dat het bescheiden BATE de macht overnam in Wit-Rusland? "Destijds was er een limiet op het aantal buitenlanders in de competitie. Wat BATE deed, was de beste voetballers uit eigen land aan zich binden. En toen ze voor het eerst de Champions League bereikten en al die miljoenen binnenstroomden, was het hek van de dam."
"Ik vond het ook een kwalitatief goed elftal. En vergis je niet, qua salaris waren die spelers vergelijkbaar met de Nederlandse top. Ze konden ook gewoon miljoenen verdienen in de Russische competitie, om ze te behouden moest de club dus ook zoiets neertellen."
De grote meneer
De absolute ster van BATE was natuurlijk Aleksander Hleb. In 2012 keerde de frêle technicus, immer herkenbaar aan de afgezakte kousen, als een grote meneer terug op het oude nest. Jaren eerder, als jonkie van 19, werd hij samen met zijn broer Vjatsjeslav gescout door VfB Stuttgart. Bij Die Schwaben groeide de tovenaarsleerling, zoals zijn bijnaam luidde, uit tot de koning van de assist en werd hij tweede in de Bundesliga.
Later, bij Arsenal, speelde Hleb de Champions League-finale tegen FC Barcelona en kreeg hij op Highbury zijn eigen lied: 'Alexander Hleb, Alexander Hleb, he can play football, Alexander Hleb.' Simpel doch veelzeggend als je bedenkt dat zoiets wordt gezongen door supporters die in die jaren ook werden verwend met de fenomenale techniek van Dennis Bergkamp en Thierry Henry.
In 2008 zag Pep Guardiola in Hleb de ideale aanvulling op het magische middenveld van Barcelona. Met de Catalanen won de Wit-Rus de landstitel, de Spaanse beker en de Champions League, al slaagde hij er niet in een vaste plek in de basiself te veroveren.
Dat deze Hleb een paar jaar later weer gewoon zijn wedstrijdjes zou spelen in Borisov had niemand verwacht. Ook Maaskant niet. "Hij heeft natuurlijk een heel grote naam, de grootste misschien in het Wit-Russische voetbal. Maar qua spelniveau viel het me nog wel mee. Hij was goed, daar niet van, maar zeker geen vedette."
De dromerige smaakmaker
In 2013 deed Maaskant met Dinamo Minsk nauwelijks onder voor BATE, met die voormalige wereldster op het middenveld. In de voorlaatste wedstrijd van de kampioenscompetitie boekte hij zelfs een zege op de gedoodverfde favoriet uit Borisov. In Minsk werd het 2-1, de winnende kwam in de slotfase van de voet van Igor Stasevitsj.
Die Stasevitsj, en niet de inmiddels 37-jarige Hleb, die in de nadagen van zijn loopbaan nog af en toe invalt bij de Wit-Russische kampioen, geeft BATE Borisov anno 2018 een sprankje creativiteit in een verder oerdegelijk en defensief geheel.
Maaskant had een goede band met hem. "Igor Stasevitsj is een heel goede jongen, al sprak hij geen woord Engels. Hij moest eigenlijk weg toen ik kwam en in het begin wist ik ook niet goed wat ik met hem aan moest."
"Hij is niet bepaald een teamspeler en kon soms minutenlang in dromenland zijn. Maar als hij het op zijn heupen heeft, dan kan hij echt goed voetballen. Wij wonnen uiteindelijk ook die kampioenscompetitie, maar BATE werd toch kampioen. Vreemd natuurlijk, maar dat kwam voort uit de niet al te transparante regels. Die kwamen erop neer dat BATE eigenlijk al kampioen was voordat de kampioenscompetitie begon. En anders hadden ze de regels tussentijds nog wel een keer veranderd."
Dictatuur
Uiteindelijk leverde Maaskant na een half jaar in Minsk zelf zijn contract in na onenigheid met de voorzitter over de invulling van zijn staf. "Die voorzitter is later in de bak beland, omdat hij geld wegsluisde naar het buitenland. Aan dat soort dingen merk je dat Wit-Rusland een dictatuur is."
Wat Maaskant overhield aan zijn avontuur in Wit-Rusland? "Behalve een mooie bankrekening?", lacht de voormalige trainer, die tegenwoordig als technisch directeur aan de slag is bij Almere City.
"Ik heb een shirt meegenomen, dat heb ik bij al mijn clubs gedaan. Verder vooral herinneringen. En een gigantische pop van bijna twee meter. Ik weet nog dat ik daarmee vanuit Minsk naar Schiphol reisde. Stond ik met die pop bij de douane, zegt die beambte: 'Zo Maaskant, heb je je afkoopsommetje meegenomen?'"
