Slapen zonder matras en altijd gevaar: Britse gevangenis onder curatele

Kakkerlakken op de muren, een bedwelmende drugslucht in de gangen en gevangenisbewaarders die zich moeten verstoppen in hun kantoor. Zo beschrijft een vernietigend rapport de situatie in één van de grootste gevangenissen in Engeland: Her Majesty's Prison Birmingham.

Die gevangenis wordt gerund door beveiligingsbedrijf G4S, zoals wel meer Britse gevangenissen in particuliere handen zijn. Maar na een vernietigend rapport besluit de Britse regering per direct de controle over de gevangenis over te nemen.

Straffeloosheid

De Engelse hoofdinspecteur van gevangenissen, Peter Clarke, voerde in augustus inspecties uit in Birmingham. In een radio-interview met de BBC vertelt hij over de cultuur van straffeloosheid en onveilige situatie in de strafinstelling.

"De situatie is instabiel, het is er vies en bovenal onveilig. Het is een plek waar elk moment geweld kan uitbreken." Gevangenbewaarders hadden in verschillende vleugels van het gebouw de controle verloren. Zij sloten zichzelf soms op in hun kantoor, uit angst voor gewelddadige gedetineerden.

Ook was de inspectie getuige van verschillende pesterijen door medegedetineerden. In het rapport staat beschreven hoe een veroordeelde door medegevangenen werd natgespoten met een waterslang. En een andere gedetineerde zat al drie dagen zonder matras, "omdat het zijne was gestolen".

Drugs spelen een grote rol bij de chaos binnen de muren, blijkt uit het rapport. Bijna een derde van de gedetineerden zou regelmatig drugs gebruiken, één op de zeven gedetineerden in de gevangenis zou een drugsprobleem hebben gekregen gedurende hun tijd in de strafinrichting. Tijdens de inspectie ging de handel in onder andere cannabis en andere verdovende middelen openlijk door.

Hoofdinspecteur Clarke vertelt aan de BBC dat hij in de loop der jaren veel inspecties heeft uitgevoerd, maar dat hij "nog nooit zoiets ergs heeft gezien als de situatie in de HMP Birmingham". "De walm van drugs was zo hevig, dat ik gedwongen was een vleugel van het gebouw te verlaten omdat ik ook een effect van de drugs begon te voelen."

Private gevangenissen

De HMP Birmingham is sinds 2011 in handen van G4S. De Britse overheid heeft sinds 1992 meerdere strafinstellingen geprivatiseerd omdat de meesten waren overbezet en hun voorzieningen waren verouderd.

Er werd verwacht dat door te privatiseren, de kosten lager zouden uitvallen. "Maar in Groot-Brittannië wordt die effectiviteit in twijfel getrokken", zegt correspondent Tim de Wit. "Men vraagt zich af of deze bedrijven wel het onderste uit de kan willen halen voor de gedetineerden."

Want dat het vaker misgaat, blijkt wel uit een documentaire die de BBC vorig jaar maakte. Een undercover-verslaggever filmde twee maanden lang in de eveneens geprivatiseerde gevangenis HMP Northumberland. Uit de beelden blijken onder meer grootschalig drugsgebruik, mishandeling en onveilige situaties voor zowel gevangen als hun bewaarders.

Check hier een trailer van die documentaire:

"Tegenstanders van de privatiseringen wijzen op de bezuinigingen die G4S en vergelijkbare bedrijven doorvoeren in de gevangenissen", vertelt De Wit. "Daardoor zou er bijvoorbeeld te weinig beveiligingspersoneel worden ingezet, wat kan leiden tot onveilige situaties." Volgens The Guardian zette de gevangenis in Birmingham 98 bewakers minder in dan voor 2011, toen de overheid nog verantwoordelijk was.

In het totaal zijn er dertien andere private gevangenissen in Engeland en Wales. Volgens de staatssecretaris Stewart van Justitie voldoen die wel aan de eisen.

'Dit is ongelofelijk'

In Birmingham speelt het probleem in ieder geval al langer. De strafinrichting was in 2017 al eens in het nieuws vanwege een gevangenenopstand. Er werd gevochten en er waren brandjes. Betrokken gedetineerden verklaarden toen dat de slechte leefomstandigheden de aanleiding waren.

Na die rellen beloofde G4S de situatie te verbeteren. Maar hoofdinspecteur Clarke moet nu het tegenovergestelde concluderen. "Het is onbegrijpelijk hoe het zo heeft kunnen verslechteren."

Er is een nieuwe directeur aangesteld en de capaciteit van de gevangenis wordt van 1200 naar 900 gevangenen teruggeschroefd. Staatssecretaris Stewart is hoopvol dat er met het ingrijpen van de overheid nu echt iets gaat veranderen.