De duistere wereld achter exportproduct xtc

• Bobby Schinkel en Nick Felix

  redacteuren NOS op 3

Lekkende vaten in een maïsveld, een uitgebrand bestelbusje vol chemicaliën en stapels jerrycans, achtergelaten in het bos.

Dit is een opsomming van recente nieuwsberichten die één ding gemeen hebben: ze gaan allemaal over gedumpt drugsafval. Vorig jaar waren er in Nederland 206 drugsdumpingen en volgens de politie gaat dit dubieuze record er dit jaar aan.

Al dat drugsafval komt natuurlijk ergens vandaan, de vraag is alleen: wáár precies?

NOS op 3 dook in de wereld van de pillen en de pep. Bekijk in deze video hoe de zoektocht voert langs lege vaten, drugslabs en (ex-)criminelen.

Het is een ochtend in september als Robbert van der Poel wordt gebeld door zijn vrouw. Ze was net op weg om hun dochter naar school te brengen, terwijl hij zijn ronde langs de koeien maakte. "Ze zag op ons land een groot aantal vaten staan dat daar niet hoorde", vertelt de veehouder. "Toen ik ging kijken zag ik gelijk dat het mis was: drugsafval."

Robbert neemt ons mee over de kronkelende dijk - veel Hollandser wordt het niet met die koeien en molens. "Hier was het dus, in deze oude schuur die we eigenlijk niet meer gebruiken en waar we niet veel zicht op hebben."

Vanaf het punt dat hij de vaten vindt, belandt hij in een conflict met de gemeente. "Ze wilden dat ik er voor ging betalen, maar dat zag ik niet zitten", blikt hij terug. "Ik heb toen de pers opgezocht en daarna ging het los op Facebook." De publieke verontwaardiging zorgde er uiteindelijk voor dat de gemeente de opruimkosten voor haar rekening nam.

De vraag is wie de afvalrekening eigenlijk moet betalen. Volgens een boswachter, die voor de zoveelste keer stuitte op een grote partij met lege vaten, is het de festivalganger die zich achter de oren moet krabben.

Maar bij navraag in de onderwereld blijkt dat je de productie van xtc niet rechtstreeks kunt verbinden met het festivalseizoen in Nederland. "Dat is onzin", vertelt een anonieme bron. "Wat hier in Nederland op de markt komt, zijn eigenlijk de restjes van de grote partijen die naar het buitenland gaan."

Er worden in de grote, professionele drugslabs makkelijk miljoenen pillen per week gemaakt. Maar die gaan voornamelijk naar het buitenland. Nederland als logistiek doorvoerland blijkt ook voor de drugswereld goed te werken. De pillen en de pep gaan naar het buitenland, maar het afval blijft hier achter.

Joop Gottmers was een groot figuur in de onderwereld. Hij verdiende miljoenen in de handel met hasj en coke en met de productie van amfetamine. In de periode dat hij een drugslab had, gooide hij het afval regelmatig het water in. "We reden dan 's avonds naar de brug, de auto stond vol vaten met drugsafval", vertelt hij.

"We gooiden dan zo snel mogelijk alles het water in en reden door. In die tijd gaf ik niks om dingen als het milieu, ik dacht alleen maar aan geld. Als ik er op terugkijk, was ik echt de weg kwijt."

Joop kwam meerdere keren met de duistere kant van de onderwereld in aanraking. "Er waren mensen die makkelijker over een liquidatie spraken dan over het kopen van een pak suiker." Inmiddels is hij al jaren uit die wereld en schreef hij een boek over zijn leven.

De belangen in de onderwereld zijn groot, vooral door de grote hoeveelheid geld die er in omgaat. Het CBS schat dat er in de productie, handel en verkoop van xtc zo'n 160 miljoen euro omgaat. Het lijkt een industrie die zo groot is dat hij lastig is uit te bannen. En dus is het de vraag of het met de dumpingen van drugsafval op korte termijn minder wordt.