Groen geloven: zonnepanelen in kruisvorm en zuinige kranen in moskeeën
Zonnepanelen in de vorm van een kruis, een Madonna van plastic afval of sensors bij kranen voor rituele wassingen: het aantal milieubewuste kerken en moskeeën groeit. Deze week krijgt de tweehonderdste religieuze gemeenschap het label 'groen'.
Vorig jaar waren er nog maar 130 kerken of moskeeën met dat label. Inmiddels meldt zich iedere week een nieuwe geloofsgemeenschap aan bij de GroeneKerkenactie, een landelijk platform voor religieuze instellingen.
De groene kerken en moskeeën proberen niet alleen minder en groenere energie te gebruiken, ze willen hun achterban ook informeren over duurzaam leven.
Groene daken
De GroeneKerkenactie is een initiatief van Kerk in Actie en Tear, twee koepelorganisaties. Zij geven het groene label af en adviseren over mogelijkheden, zoals het plaatsen van zonnepanelen, duurzamer investeren, het gebruik van speciale verf die warmte beter vasthoudt of led-verlichting voor energiebesparing.
Daarnaast kan er groen op de daken geplant worden, ter isolatie en de bevordering van biodiversiteit. Sommige kerken komen ook met eigen initiatieven, zoals de Dominicanenkerk in Zwolle. Daar maakte een kunstenaar een Mariabeeld van plastic afval.
Ook in de moskee
Anders dan de naam doet vermoeden, bestaat GroeneKerkenactie niet alleen uit kerken. Sinds 2016 werken ook moskeeën mee om te verduurzamen. Onder de 200 groene gemeenschappen zijn twaalf moskeeën.
Mastafa Yigit, bestuurslid van Islamitische Stichting Nederland (ISN), heeft grote ambities voor de 147 moskeeën die onder ISN vallen. Binnen twee jaar wil hij dat duurzaamheid bij alle moskeeën op de agenda staat. "In de islam is het belangrijk dat je goed zorgt voor je medemens, de aarde en alles wat leeft."
Volgens Jan Vroonland, vrijwilliger bij Kerk in Actie en actief betrokken bij het benaderen van moskeeën, is duurzaamheid een verbindende factor tussen religies. "We willen allemaal schone lucht en gezond eten, dus dat bindt ons voor 100 procent." Hij hoopt uiteindelijk ook andere gemeenschappen, zoals de joodse en boeddhistische, erbij te betrekken.
Die fietstocht was een goede manier voor mensen die normaal niet zo snel een moskee in gaan, om dat toch doen.
Voor monumentale gebouwen kan het lastiger zijn om energie te besparen, omdat isoleren of het plaatsen van zonnepanelen op het gebouw zelf soms niet mag. Zulke gebouwen kunnen bijvoorbeeld wel overgaan op groene stroom.
Daarnaast zijn er voor moskeeën ook andere manieren voor verduurzaming. Zo gebruikt de moskee Selimiye in Haarlem sensoren bij de kranen om waterverspilling tegen te gaan bij de rituele wassing.
Sommige van de bewustwordingsacties brengen de twee religies ook letterlijk dichter bij elkaar. Een fietstocht om mensen langs verschillende duurzame initiatieven te leiden, ging bijvoorbeeld langs bij zowel kerken als moskeeën.
"Dat was een goede manier voor mensen, die normaal niet zo snel een moskee in gaan, om dat toch doen", aldus Hanna van der Horst, woordvoerder van de GroeneKerkenactie. Volgens haar vonden sommige mensen dat spannend. "Maar uiteindelijk overlappen onze overtuigingen om goed voor de aarde te zorgen, dus dan kunnen we beter samenwerken."
Kerk verwarmt?
De duurzaamheid van kerken speelt niet alleen binnen de geloofsgemeenschappen zelf. TNO onderzoekt nu of kerken warmte kunnen leveren aan de buurt. Kerken hebben grote warmte-installaties, maar die worden vaak alleen op zondag gebruikt. Doordeweeks zou die installatie de buurt kunnen verwarmen.
Als die grote installatie duurzaam wordt, kunnen de omringende gebouwen ook meteen op een groene manier verwarmd worden. "Dat versnelt de energietransitie en bespaart geld", zegt Gerrit Jan Valk van TNO.
Toch is het nog een hele opgave voordat alle gebouwen van religieuze gemeenschappen duurzamer zijn. Van der Horst: "Er zijn duizenden kerken en andere gebouwen van religieuze gemeenschappen in Nederland, dus we hebben nog een lange weg te gaan."