Stadsbeken terug van weggeweest

De stadsbeek is bezig aan een comeback. Steeds meer gemeenten werken aan het herstel van oude wateren of leggen een compleet nieuwe beek aan.

De gemeenten doen dat niet alleen omdat het een mooi plaatje is. De beken zijn nodig om de gevolgen van klimaatverandering te bestrijden. Bij hevige regenval voeren ze het water snel af, en in warme periodes zorgen ze voor verkoeling.

Tot een eeuw geleden dienden de stadsbeken vooral om fabrieken en molens draaiende te houden. Toen de steden gingen groeien, lagen de beken in de weg. Ze werden dichtgegooid of verdwenen ondergronds in rioolbuizen. Dat bleef niet zonder gevolgen voor de waterhuishouding.

In Enschede bijvoorbeeld ontstonden problemen door een hoge grondwaterstand en ondergelopen straten bij hevige regenval. Het terugbrengen van de beken is een logische oplossing. "De oude beektrajecten konden niet worden hersteld, die zijn helemaal volgebouwd", zegt stadsarchitect Henk Visscher. "Daarom is gekozen voor nieuwe beken." Eerst werd de Roombeek aangelegd, en nu wordt gewerkt aan de Stadsbeek.

Onder de wijken komt een drainagesysteem dat overtollig water afvoert naar de beek. Bewoners zijn intensief betrokken bij de plannen. Visscher: "In sommige straten komt de nieuwe beek vlak voor de huizen te liggen. Als de mensen dat niet hadden gewild, was het niet doorgegaan."

Apeldoorn

Apeldoorn begon in 2007 met een waterplan. Voor 2030 moeten veertien beken met een totale lengte van veertig kilometer zijn hersteld. Geschatte investering: 60 miljoen euro. Hier lukt het wel om oude beektrajecten te volgen. Projectleider Hendrieke Rossingh: "Door historische kaarten en oude rioleringstekeningen te gebruiken, hebben we een goed beeld van waar de beken ooit liepen. Soms staat er een gebouw op het tracé, dan maken we een omleiding. Gelukkig hebben we veel vrije ruimte in de stad, dus is het altijd wel op te lossen."

Net als in Enschede zijn de beken in Apeldoorn nodig om problemen met regen- en grondwater op te lossen. Maar Apeldoorn gebruikt ze ook om de natuur in de stad terug te brengen. Dat lukt goed. In het centrum stroomt de beek over het dak van een ondergrondse parkeergarage waarop een park is gemaakt. De ijsvogel wordt er gesignaleerd, en de zeldzame vissoort beekprik paait er langs de winkelstraat.

Ook aan de inwoners van Apeldoorn is gedacht. Langs alle beken loopt een groenstrook van minstens zeven meter breed, tot zelfs wel vijftig meter. Die zijn bedoeld voor recreatie. Projectleider Rossingh: "Toen we begonnen met het project waren sommige omwonenden huiverig. Nu ziet iedereen de meerwaarde wel. Soms ook letterlijk. Er was een straat met wat leegstand. Toen er een beek was aangelegd, waren alle huizen snel verkocht."

Ook in Harderwijk en Arnhem stroomt er weer een beek door de stad. Andere steden in Nederland maken plannen om de beek in ere te herstellen.