Kritiek op 'seksistisch' boek influencer, 'terug naar jaren 50'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Heb je geen zin in seks? Dan moet je als vrouw zin maken, schrijft influencer Jamie Li in haar nieuwe boek. "Mannen moeten hun zaad kwijt. Het zaad moet eruit. Is de zak eenmaal geleegd, dan heb jij de man terug waar je voor hebt getekend. Dan is-ie weer leuk en gezellig."

Presentator Tim Hofman is een van de critici op social media. "Misschien moet je vent zich leren inhouden. Of aftrekken. Of iets anders. Maar fuck dit", schrijft hij op Instagram. Ook schrijfster Madeleijn van den Nieuwenhuizen is niet te spreken over het boek. "Best grappig, als we in 1950 leefden. Maar dit is 2018 en we weten inmiddels dat ongelijkheid of dat nou seksisme, heteronormativiteit of racisme betreft, in stand wordt gehouden door subtiele bevestigingen van problematische rolpatronen."

Het boek Sexy, but tired. But sexy gaat over hoe je "alle ballen in het leven hoog kan houden, maar toch sexy blijft". Het is inmiddels toe aan de vierde druk en staat in de bestsellerlijsten.

Li laat in een reactie aan de NOS weten volledig achter haar passages te staan. "Uiteraard geplaatst binnen de juiste context." Uitgebreider reageren doet ze binnenkort, maar op een andere manier, laat haar management weten. "In de tone of voice die zij hanteert, de rol van humor."

Volgens critici draagt het boek van Li bij aan de versterking van het traditionele vrouwbeeld, waarin vrouwen ondergeschikt zijn aan mannen. Dit is een bekend geluid in de discussie rondom (beauty)influencers. De influencers zouden beter gebruik moeten maken van hun voorbeeldfunctie. Door bijvoorbeeld cosmetische ingrepen te laten doen, zouden hun jonge volgers een vertekend wereldbeeld kunnen krijgen.

Deze discussie speelt al een paar jaar, maar volgens influencer en oprichter van de feministische nieuwsbrief TheTittyMag Cathelijne Blok is de influencerwereld inmiddels veel diverser geworden. Er zijn volgens haar genoeg voorbeelden van influencers die juist het traditionele vrouwbeeld bestrijden.

Alleen is het boek van Li dan juist een voorbeeld van hoe het niet moet, vindt Blok. "Het boek van Li is een voorbeeld van de negatieve kant. Als je als influencer kiest voor dit soort uitspraken, weet je dat dat veel effect heeft op de mensen die je volgen. Een mening wordt onder meer gevormd door je rolmodellen."

Daarom had Li beter over de vraag moeten nadenken wie haar boek leest, zegt Blok. "Jij en ik snappen wel dat we sommige dingen met een korreltje zout moeten nemen, maar er zijn ook vrouwen die deze passages als waarheid zien. Ik ben het heel erg eens met Van den Nieuwenhuizen die in NRC hierover zegt dat door het ontbreken van tegengeluid dit boek op de nachtkastjes van tienermeisjes verschijnt."

Ander beeld laten zien

Het tegengeluid moet nog harder te horen zijn, zegt Blok. Als een influencer iets verkeerds doet of een verkeerd beeld uitdraagt, moeten andere influencers hierop reageren of een ander beeld laten zien, zegt Blok. "In de influencerwereld durft men elkaar niet af te vallen. Dat is jammer, want kritisch zijn moet juist. Op Li wordt er nu wel gereageerd, maar misschien wel te laat. Ik vraag me dan af: waarom heeft niemand haar eerder op deze foute passages gewezen?"

Gelukkig is dit een extreem geval en geen afspiegeling van de hele influencerwereld, zegt Blok. "Er zijn steeds meer verschillende geluiden te horen. Van een vrouw die laat zien hoe goed ze in haar vel zit zonder maat 32 tot feministische geluiden. Zo is het weer in balans."

Daar is influencer Linda de Munck het mee eens. Zij probeert een van die tegengeluiden te zijn. "Ik wil laten zien dat je gewoon jezelf moet zijn en moet doen waar je gelukkig van wordt", vertelt De Munck. "Het is heel kwalijk als vrouwen in 2018 nog geseksualiseerd worden of dat er vooroordelen worden gedeeld die niet waar zijn. Dat is niet het voorbeeld wat je aan je jonge volgers wil geven."

Ze hoopt dat de groep, die zich richt op positiviteit en jezelf zijn, steeds groter wordt. "Als influencer heb je invloed op de jeugd. Vertel een mooi verhaal. Probeer niemand te beoordelen."

De invloed op de volgers is inderdaad groot, beaamt psycholoog en YouTuber Najla Edriouch, van Psycholoog Najla. Je kan het volgens haar zien als vroeger bij tijdschriften: zag je daar een foto van een mooie, dunne vrouw, dan zou je als vrouw daar onzeker van kunnen worden. "Zie je nu een glamourfoto van een rondborstige influencer en je bent een 15-jarig meisje met een plat bovenlichaam dan is de kans groot dat dat je onzeker maakt."

Dus ook passages in het boek die niet wetenschappelijk onderbouwd zijn, hebben effect op de lezers, vertelt ze. "De jonge vrouwen die dit lezen, kunnen denken dat dit normaal is. Je kan het vergelijken met de YouTubers die stunts filmden en jongeren die dat massaal nadeden."

Maar je moet wel beseffen dat de auteur dit boek met humor heeft geschreven en dat ze waarschijnlijk verwacht dat haar lezers het met een korreltje zout nemen, zegt Edriouch. "Je moet dit niet als een serieus zelfhulpboek zien. Het is een verlenging van Li's activiteiten op sociale media. Ook zij zegt in haar vlogs niet blij te zijn met haar kleine borsten en stelt zich kwetsbaar op. Ook laat ze zien aan de jonge vrouwen dat ze ondanks haar glamourleven toch nog met ontploft haar op de bank kan zitten."

Positiviteit

Dus laten we vooral niet te negatief zijn over alles, zegt de psychologe. "Influencers kunnen inderdaad een negatief effect hebben, maar ook zeker een positief effect. En die positieve beweging wordt op een natuurlijke manier steeds groter."