Woede in Rusland, pensioenleeftijd haast gelijk aan levensverwachting

Voor de vrouwen in Rusland: van 55 jaar naar 63. Voor de mannen: van 60 naar 65 jaar. Het zeer impopulaire voorstel om de pensioenleeftijd gefaseerd te verhogen, zorgt voor een reeks protesten in Rusland.

Dit weekend gingen duizenden mensen in Moskou de straat op. Eerder deze maand waren in tientallen steden verspreid over het hele land demonstraties. Volgens een recente peiling is 90 procent van de Russen tegen het nieuwe pensioenplan.

"Poetin is een dief!", is een van de leuzen die actievoerders scandeerden tijdens de protesten van afgelopen weekend:

Er zijn twee belangrijke redenen waarom de verhoging van de pensioenleeftijd zo hard aankomt bij de Russen, legt correspondent Geert Groot Koerkamp uit. Nummer een is de lage levensverwachting, vooral die van mannen.

In bepaalde afgelegen regio's, zoals het oostelijke Kamtsjatka, halen zij vaak de 55 jaar niet. Dat komt volgens Groot Koerkamp door de zware leefomstandigheden, slechte gezondheidszorg en overmatig alcoholgebruik. Mannen in de grote steden halen veel makkelijker de 70.

De landelijke levensverwachting van de Russische man is 66 jaar, blijkt uit de meest recente cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). "Als je dan tot 65 door moet werken, heb je theoretisch gezien weinig tijd om 'te genieten van je oude dag'. Hoewel dat gezegde in Rusland sowieso wel tussen aanhalingstekens mag."

200 euro

Het pensioen is voor een grote groep namelijk een onmisbare aanvulling op hun inkomsten. Het gemiddelde pensioen in Rusland is omgerekend zo'n 200 euro. "Dat betekent dat veel mensen daarnaast werken. Bijvoorbeeld als garderobejuffrouw of als bewaker. Met het loon van dat soort baantjes én het pensioen bij elkaar, kunnen mensen het hoofd boven water houden."

De vrees voor armoede is dus de tweede reden voor de protesten. Drie miljoen Russen hebben inmiddels online een petitie tegen het pensioenplan getekend. Het raakt de populariteit van Poetin, maar de president heeft volgens correspondent Groot Koerkamp weinig te vrezen.

"Menig Westerse leider zou nog altijd in zijn nopjes zijn met Poetins ratings." Bovendien houdt de president zich zo ver mogelijk van het omstreden plan. Hij heeft er zelfs kritiek op geuit. Het voorstel staat immers op het conto van de regering en premier Medvedev. "Poetin laat hen het vuile werk opknappen, terwijl hij zich toont als de man die geeft om het lot van de bevolking."

Waarom moet de pensioenleeftijd omhoog?

Dat is een combinatie van ambitieuze plannen, sancties en weinig geld in de staatskas. Groot Koerkamp legt uit dat Poetin sinds zijn herverkiezing in maart meerdere, omvangrijke decreten heeft getekend. Met als doel bijvoorbeeld de gezondheidszorg te verbeteren, of om de levensverwachting en de inkomens te laten stijgen.

Ondertussen zijn de olieprijzen wel gestegen, een belangrijk exportproduct voor Rusland. Desondanks heeft het land amper reserves. Bovendien staat het land al vier jaar onder internationale sancties wegens de annexatie van de Krim.

"Op zoek naar geld is het heel makkelijk om te bezuinigen op de uitkering van pensioenen", zegt Groot Koerkamp. Overigens is het nog afwachten wat het definitieve pensioenplan wordt. De wet wordt in etappes ingevoerd en de pensioenleeftijd zal daarna geleidelijk stijgen. In september wordt de definitieve beslissing genomen.