Zeeuwse ggz luidt noodklok over gevaarlijke patiënten
De Zeeuwse ggz-instelling Emergis slaat alarm over patiënten van wie het verblijf in de kliniek tot zulke ernstige problemen leidt, dat er al drie personeelsleden met traumaverschijnselen thuis zitten. Deze patiënten moeten dringend worden overgeplaatst naar meer gespecialiseerde zorg, maar daar kunnen ze al lange tijd niet terecht.
Emergis probeert al maanden om passend onderdak te vinden, maar loopt overal tegen muren op en is ten einde raad. Het ministerie van Volksgezondheid, de zorgverzekeraar en de inspectie kennen het probleem, maar weten vooralsnog geen oplossing te vinden.
Het gaat onder meer om een zwaar agressieve man die acuut forensische zorg behoeft. De afgelopen twee maanden bedreigde hij herhaaldelijk medewerkers en moest hij voortdurend in afzondering worden geplaatst in een zogenoemde separeercel.
Bestuurder Paul de Schipper van Emergis vertelt over enkele recente incidenten:
Daarnaast heeft Emergis te maken met verschillende verstandelijk gehandicapten die zichzelf aanhoudend verwonden en vaak eerste hulp nodig hebben. Zij zouden een plek moeten krijgen in de gespecialiseerde gehandicaptenzorg. Omdat die plekken er niet zijn, brengen ook zij noodgedwongen veel tijd in de separeercel door.
Stress
Instellingen als Emergis hebben in dit soort gevallen een contractueel vastgelegde zorgplicht, legt De Schipper uit: zij moeten dit soort patiënten hoe dan ook helpen.
"Maar het gaat in deze gevallen om een type extreme problematiek waar ons personeel niet voor is opgeleid of toegerust. Dat levert stress op, en al helemaal als zo'n situatie langdurig bestaat of gepaard gaat met dreiging. En met de angst om fouten te maken die de patiënt kunnen schaden."
Brandweermensen vragen wij toch ook niet bij gevaar voor eigen leven terug een brand in te lopen?
Die stress begint nu nadrukkelijk zijn tol te eisen, vertelt De Schipper. "Sommige medewerkers kunnen eenmaal thuis niet meer slapen en kunnen negatieve angsten en gedachten niet meer van zich afzetten. Zij worden ziek als gevolg van hun werkzaamheden. Terwijl we ons personeel nota bene van meet af aan zo goed mogelijk hebben begeleid omdat we deze effecten al vreesden."
"Ik begrijp het niet: brandweermensen vragen wij toch ook niet bij gevaar voor eigen leven terug een brand in te lopen? Waarom ggz-medewerkers dan wel? Ik ben soms bang voor een scenario als in tbs-kliniek De Kijvelanden, waar er ondanks waarschuwingen toch een situatie kon ontstaan waarin een medewerker werd doodgestoken door een patiënt."
De Schipper verbaast zich met name over de passieve rol van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. "Een jaar of drie geleden zorgde die er in dit soort dringende gevallen nog voor dat er linksom of rechtsom een oplossing kwam. Nu kreeg ik na een bezorgde brief letterlijk de mededeling 'dat uw schrijven aan het dossier is toegevoegd'. En houdt men alleen toezicht."
Vooralsnog ervaar ik een groot gat tussen wat op papier geregeld lijkt en wat in de praktijk door patiënten en zorgpersoneel wordt ervaren.
De inspectie zegt in antwoord op de vraag waarom er niet is ingegrepen: "Op dit moment is het allergrootste belang dat er een passende plek komt voor deze cliënten. Het is de rol van de inspectie om dit proces nauwgezet te volgen en erop toe te zien dat alle mogelijkheden worden benut."
Het ministerie van Volksgezondheid spreekt in een reactie van "een complexe situatie die ons bekend is en die ons zeer aan het hart gaat". Een woordvoerder wijst er namens staatssecretaris Blokhuis op dat de plaatselijke zorgverzekeraar "zich ontzettend inspant" om een oplossing te vinden. "Waar mogelijk denken we mee en brengen we mensen en organisaties bij elkaar."
Voorzitter Jacobine Geel van GGZ Nederland, de brancheorganisatie van ggz-instellingen, vindt dat de "schrijnende situatie" in Zeeland bewijst dat het goed is dat zorgaanbieders en verzekeraars afspraken hebben gemaakt over geld voor extra beveiligde bedden.
Emergis-bestuurder De Schipper laat weten "blij te zijn met de betrokkenheid van de verschillende partijen". Maar "vooralsnog ervaar ik een groot gat tussen wat op papier geregeld lijkt en wat in de praktijk door patiënten en zorgpersoneel wordt ervaren."
Dunbevolkt
Volgens De Schippers collega Kees Lemke, psychiater-bestuurder bij GGNet in Oost-Nederland, komt het in meer regio's voor dat instellingen om deze reden met de handen in het haar zitten. Dat speelt met name in de meer dunbevolkte gebieden. "In de ziekenhuiszorg is het zonneklaar. Als iemand bijvoorbeeld over meer dan 30 procent van zijn huid is verbrand, gaat hij door naar een gespecialiseerd brandwondencentrum."
"In de ggz echter is het helaas niet zo geregeld. Daar worden per regio netwerkafspraken gemaakt: een instelling die zelf geen forensisch-psychiatrische afdeling heeft, maakt afspraken met instellingen die daar wel over beschikken en zwaardere patiënten kunnen overnemen. Maar als je niet in zo'n keten zit, heb je een probleem. In dunbevolkte gebieden kan het zijn dat een forensisch-psychiatrische afdeling of kliniek niet rendabel te krijgen is."
