20 vmbo-scholen overtreden examenregels door verwarring keuzevak
Het VMBO Maastricht is niet de enige school waar de examens niet volgens de regels zijn afgelegd, blijkt uit de reacties van docenten en schooldirecteuren uit het hele land op 'Maastricht'. Ook op andere vmbo-scholen zijn zaken gebeurd die niet deugen.
Zo hebben vmbo-leerlingen op twintig scholen meegedaan aan het centraal examen, terwijl ze volgens de regels bij voorbaat al gezakt waren. Ten minste dertig leerlingen bleken namelijk een te laag cijfer voor een keuzevak te hebben gehaald.
Minister Slob van Onderwijs heeft voor deze groep een 'hardheidsclausule' gebruikt, een speciale bevoegdheid om van de wet af te wijken. Hierdoor mochten de gedupeerde leerlingen toch een herexamen voor dat keuzevak doen, nadat ze het centraal examen al hadden gemaakt. Vandaag horen ze of ze op basis van dat herexamen alsnog een geldig diploma krijgen.
De betrokken scholen hadden ten onrechte scholieren met een 3 voor een keuzevak het centraal examen laten maken, terwijl daarvoor minimaal een 4 gehaald moet worden. Over de toepassing van nieuwe regels voor keuzevakken is op veel scholen verwarring ontstaan.
De minister vertelt dat de scholen onvoldoende doorhadden dat de regels waren gewijzigd:
"Dit is een uiterst ongelukkige situatie waarvan leerlingen onnodig de dupe zijn geworden", schrijft een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs. De komende tijd gaat de onderwijsinspectie alle cijfers narekenen. Het is niet uitgesloten dat er dan meer leerlingen boven komen drijven met een 3 voor een keuzevak.
Precies een week geleden bleek uit onderzoek van de inspectie dat geen enkele examenkandidaat van VMBO Maastricht in mei aan het centraal schriftelijke eindexamen had mogen meedoen. Iedere kandidaat had voor ten minste één vak niet alle schoolexamens afgerond.
Alle uitslagen daar zijn door de inspectie, in samenspraak met de minister, ongeldig verklaard. Geen van de 354 leerlingen van het Sint-Maartenscollege en het Porta Mosana College krijgt een diploma.
Onrust vmbo's
De 'hardheidsclausule' is door betrokkenen in het vmbo gemeld bij de NOS. De afgelopen dagen kwamen meer reacties binnen, en meldingen van fouten en sjoemelen.
Zowel docenten als directeuren verklaarden dat zij "helemaal niet verbaasd waren" over wat er in Maastricht kon gebeuren. Maastricht is wel een extreem voorbeeld, zeggen ze, door de schaal waarop daar vakken niet waren getoetst. Het administratiesysteem van de schoolexamens bleek een gatenkaas.
De meldingen van onregelmatigheden komen uit de eigen praktijk van de schoolmedewerkers. Zo wordt gemeld dat docenten onder werkdruk of druk van het management cijfers invullen in het systeem voor toetsen die niet zijn gemaakt, dat vakdocenten onder druk van de directie cijfers opschroeven of een 1 geven zonder overleg vooraf met de eindexamencommissie.
Een aantal schooldirecteuren wees erop dat vmbo-docenten de afgelopen jaren grote stelselwijzigingen moesten doorvoeren en veel meer verantwoordelijkheid hebben gekregen bij de examinering, én tegelijkertijd druk voelen om leerlingen te laten slagen.
Een ander noemde het fictief ophogen van schoolexamencijfers op zijn school "al jaren staande praktijk". Een van de docenten zei dat de regels rondom examinering dit jaar "totaal onbegrijpelijk" waren geworden.
Veel telefoontjes
De Inspectie voor het Onderwijs wil niet antwoorden op de vraag of deze klachten ook bij hen binnenkomen. Onderwijsdeskundige Ingeborg Dijkstra doet dat wel: "Ik krijg veel telefoontjes uit het land. Als de inspectie alle tijd van de wereld had, vond ze problemen rond schoolexamens op bijna alle scholen. De schaalgrootte en de langdurigheid, die maken Maastricht de uitzondering."
De koepel voor het voortgezet onderwijs, de VO-raad, zegt dat ze geen signalen heeft over problemen in het systeem. VO-raad-voorzitter Paul Rosenmöller: "Deze twintig scholen hebben zich in ieder geval gemeld bij de inspectie en ik heb geen indicatie dat er meer scholen zijn. Maar het eerlijke antwoord is: ik weet dat op dit moment niet."
De VO-raad laat onderzoek doen naar de interne organisatie van de scholen rondom examens.
Grote rol vmbo-docenten
De centrale examens worden landelijk vastgesteld. Maar de planning en organisatie van schoolexamens doen scholen zelf, met een eigen examencommissie. Met name op het vmbo hebben docenten meer verantwoordelijkheid bij het inplannen, invullen en administreren van schoolexamens en bijhorende keuzevakken.
"Docenten kunnen cijfers redelijk makkelijk manipuleren", vertelt een van de docenten. "Er is weinig tot geen controle op. De leerling is erg afhankelijk van zijn docent. In het primair onderwijs worden methode- (en docent-) onafhankelijke toetsen afgenomen. In het voortgezet onderwijs heeft de docent veel vrijheid met nakijken en invoeren van de scores."
Waterdicht systeem
Andere vmbo-docenten vertelden hoe hun school juist een waterdicht systeem heeft, met extra controle momenten. Of ze beschreven hoe de school het aantal schoolexamens bewust vooraf beperkt, om kwaliteit te behouden.
"Ik geef al bijna 20 jaar les op een vmbo-school en al bijna 10 jaar ook aan examenklassen. Ik herken het geschetste beeld niet. Hoewel dit schooljaar vanwege de invoering van de nieuwe profielen uiteraard extra zwaar was met betrekking tot het goed afhandelen van de schoolexamens - denk aan keuzevakken - is er bij ons op school een examencommissie die er zeer zorgvuldig op toeziet dat alles correct verloopt."