Akkoord gaswinning: wat krijgen Shell en Exxon ervoor terug?
Eindelijk duidelijkheid: vandaag presenteerden minister Wiebes, Shell en ExxonMobil de afspraken over de toekomst van de gaswinning in Groningen. In april vreesde men nog dat Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van de NAM, met een miljardenclaim zouden komen voor het gas dat in de Groningse grond blijft zitten. Vandaag gaven de twee aandeelhouders aan dat ze daarvan afzien. Naar de huidige prijs gerekend doen ze daarmee afstand van 70 miljard euro aan gas.
Ook is in het akkoord vastgelegd dat de NAM tot in lengte van dagen blijft betalen voor schade en versterking van gebouwen in Groningen. Shell en ExxonMobil staan hier financieel garant voor. Kortom, deze afspraken zijn voor Shell en ExxonMobil niet gratis. Wat krijgen deze twee olie- en gasbedrijven hiervoor terug?
1. Een miljardenclaim voor gas in de grond is niet in het belang van Shell en ExxonMobil
Professor Bröring, hoogleraar bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, is niet verbaasd dat er nu een akkoord ligt. "Zo'n miljardenclaim, waar eerder over werd gesproken, is heel moeilijk te procederen. Het was voor de twee bedrijven heel onzeker of ze in het gelijk zouden worden gesteld, omdat het zo'n complexe situatie is. Zo'n rechtszaak duurt jaren, zonder garantie dat het iets oplevert. Daar durven Shell en ExxonMobil niet op in te zetten."
Daar komt bij dat zo'n miljardenclaim ook negatief afstraalt op de twee oliebedrijven. Tim Boersma, gas-onderzoeker aan Colombia University: "Shell en ExxonMobil houden ook rekening met de imagoschade die je als bedrijf oploopt wanneer je niet je maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt."
Het is dus ook in het belang van de olie- en gasbedrijven zelf om af te zien van de claim. De bedrijven willen juist laten zien dat ze hun verantwoordelijkheid nemen.
2. NAM is juridisch niet meer aansprakelijk voor de schade
Een interessante uitkomst van het akkoord is dat de NAM niet meer zelf aansprakelijk zal zijn voor gedupeerden. Ze betalen wel voor de schade, maar de aansprakelijkheid wordt overgenomen door de staat. Dat betekent dat Groningers niet meer direct de NAM kunnen aanklagen, maar dat dat alleen nog maar kan via een (nog op te richten) publieksrechtelijk fonds.
De reden dat de staat de aansprakelijkheid op zich neemt is omdat de overheid ExxonMobil en Shell vraagt om door te blijven gaan met de gaswinning. Uiteindelijk gaat de staat erover hoeveel gas er opgepompt moet worden: er moet in 2022 nog steeds 12 miljard m3 gas uit de grond gehaald worden. "Shell en ExxonMobil mogen dus helemaal niet stoppen met de gaswinning in Groningen", zo laat een woordvoerder van Shell weten. Daarom is het, voor de onderhandelende partijen, eerlijk als de staat juridische aansprakelijk is, en niet de NAM. Dit is voor de olie- en gasbedrijven een principiële, juridische kwestie.
3. De overheid gaat bijna driekwart van de schade betalen
Hoewel de NAM de schade blijft vergoeden, komt een nog groter deel van deze lasten bij de overheid te liggen. Op dit moment betaalt de staat 64 procent van de kosten van schade in Groningen, maar dat wordt 73 procent. Dit betekent dat Shell en ExxonMobil samen 9 procent minder van de schade hoeven te betalen dan nu.
4. NAM mag meer inkomsten uit gaswinning houden
Daarnaast mag de NAM ook een hoger percentage van de winst van gaswinning houden. Op dit moment is ongeveer 90 procent van de inkomsten van de NAM voor de staat. Dit percentage is zo hoog omdat de staat indirect ook verdient aan de winstuitkering en vennootschapsbelasting die de NAM aan de staat moet betalen. De drie partijen hebben afgesproken dat de staat, in plaats van 90 procent voortaan 73 procent van de inkomsten krijgt. De NAM mag dus ongeveer 17 procent meer inkomsten houden dan eerst.
De gaswinning neemt natuurlijk wel af de komende jaren en het is onduidelijk wat er precies met de gasprijs gaat gebeuren. Daarom is het lastig om een schatting te geven van hoeveel extra geld de aandeelhouders hierdoor krijgen. Dit geld zal de komende twee jaar gebruikt worden voor het betalen van de kosten van de NAM, en ook daarna mag de NAM alleen winst uitkeren als er na het uitkeren van schade geld overblijft.
De verdeling van de winst uit gasopslaglocaties Norg en Grijpskerk wordt ook nog aangepast. Over het reservegas dat op deze locaties is opgeslagen hoeft de NAM minder belasting te betalen. Wat dit oplevert konden de bedrijven en het ministerie vandaag nog niet toelichten.
5. Blij dat het voorbij is
Volgens Tim Boersma is er nog een laatste voordeel voor de aandeelhouders. Dit akkoord maakt een einde aan een aantal onzekerheden. "Dat is Shell en ExxonMobil ook veel waard. Zij hebben liever zekerheid over de toekomst en zijn best bereid om daar wat inkomsten voor in te leveren."